Binnen de zorg ontstaan steeds meer initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Wat betekent dit voor infectiepreventierichtlijnen? Hoe zwaar moet het duurzaamheidsaspect wegen naast criteria zoals kwaliteit, veiligheid en kostenaspecten om te bepalen wat goede zorg is? Bijna 300 zorgprofessionals kwamen op 28 september naar het symposium van het Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI) om hierover kennis en ervaringen uit te wisselen. Er waren opvallende pleidooien om duurzaamheid belangrijker te maken in de zorg, bijvoorbeeld door dit thema te integreren in de definitie van een goede gezondheid of door het omarmen van een bredere visie op duurzaamheid middels het concept planetary health.
Jaap van Dissel en Andreas Voss openen het SRI-symposium ‘Duurzaamheid in de toekomst’ met enkele updates. Het SRI ontwikkelt richtlijnen over infectiepreventie voor de drie zorgdomeinen: de medisch-specialistische zorg, de langdurige zorg en de openbare gezondheidszorg. Binnen het SRI werken negen ketenpartijen uit de zorg samen. Het thema duurzaamheid is goed gekozen, want het gaat hier, na het chronisch gebrek aan zorgpersoneel, misschien wel om de grootste uitdaging in de zorg.
Duurzaamheid breder trekken
Opvallend was dat een aantal sprekers het begrip duurzaamheid op een zo breed mogelijke manier willen omarmen en integreren in de zorg. Margreet Vos van Erasmus MC vindt bijvoorbeeld dat het begrip deel uit moet maken van de definitie van goede zorg. De Gezondheidsraad heeft volgens haar al eerder geadviseerd om duurzaamheid op te nemen binnen de kaders die worden gebruikt voor het definiëren van goede zorg, naast criteria zoals veiligheid, effectiviteit, doelmatigheid en patiëntgerichtheid.
Een belangrijke aanleiding voor dit advies was de toename van afval door eenmalige gebruikte medische hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Duurzaamheid moet, naast veiligheid, doelmatigheid, effectiviteit en cliëntgerichtheid, een van de normen moeten zijn voor ‘goede zorg’. Regie van de overheid is nodig om een transitie in gang te zetten, waaraan alle partijen bijdragen die zijn betrokken bij ontwerp, productie en afvalverwerking van hulpmiddelen.
Het planetary health concept
Pim Martens, hoogleraar Planetary Health en Duurzame Ontwikkeling aan de Universiteit van Maastricht trekt de vraag omtrent duurzaamheid op het congres graag nóg breder. “De menselijke gezondheid hangt namelijk uiteindelijk af van de gezondheid van de planeet en om die reden is het begrip ´planetary health´ essentieel. Het betreft een breder concept dan duurzaamheid, waarin herstel van de planeet centraal staat.”
Dit opkomend concept erkent dat de gezondheid van de aarde en haar ecosystemen direct invloed heeft op de gezondheid en het welzijn van mensen. Veranderingen in het klimaat, ontbossing, verlies van biodiversiteit en vervuiling hebben allemaal gevolgen voor ons, zoals nieuwe opkomende ziekten, voedselonzekerheid en extreme weersomstandigheden. Het bevorderen van planetary health vereist onder meer duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen, het verminderen van broeikasgasemissies en het bevorderen van een gezonde levensstijl.
Groene OK
Suzanne Waaijers-van der Loop van het Centrum Duurzaamheid, Milieu en Gezondheid van het RIVM, bespreekt de resultaten van een onderzoek naar de milieuvoetafdruk van verschillende aspecten van de zorgsector, zoals transport, grondstoffen, watergebruik en afvalverwerking. Uit het onderzoek blijkt dat chemie, medicijnen en voeding in de praktijk het grootste milieueffect hebben.
Hugo Touw vertelt namens namens De Groene IC over de Life Cycle Assessment. Het gaat hier om een methode die voor alle zorgpaden in kaart brengt wat de klimaatimpact is en waar verbetermogelijkheden liggen. Klaartje Weijdema van het Green Team Infectiepreventie ging specifiek in op het afvalprobleem in zorginstellingen en bepleitte ‘risicogericht werken’. Hoe duurzaamheid een plek kan krijgen in chirurgische richtlijnen en welke afwegingen daarbij komen kijken, werd tot slot toegelicht door chirurg Frank Willem Jansen van het Landelijk Netwerk Groene OK.
