Ziekenhuizen kunnen meer doen om de impact van een ICT-storing op patiënten te verkleinen. Ook kunnen ze meer doen aan preventie van ICT-storingen. Die harde conclusie trekt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd na vragen aan 14 ziekenhuizen, waar een grote ICT-storing is geweest.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) draagt alle ziekenhuizen op om uiterlijk volgend jaar te voldoen aan wettelijke normen voor informatiebeveiliging, omdat nog lang niet alle ziekenhuizen aan die norm voldoen. Naast deze harde eis geeft IGJ aanbevelingen om de gevolgen van ICT-storingen te minimaliseren.
Risico’s verdergaande digitalisering
ICT-storingen in ziekenhuizen hebben een steeds grotere impact op de patiëntveiligheid. Onder meer de Onderzoeksraad voor de Veiligheid waarschuwde al eerder met een rapport voor de gevaren van steeds verdergaande digitalisering in de zorg. In een op 27 september 2022 gepubliceerde factsheet van IGJ worden die risico’s bevestigd: “Vanaf 2018 heeft de IGJ al aan veertien ziekenhuizen vragen gesteld na een grote ICT-storing. Het ging meestal om storingen die een enkele uren tot een dag duurden. De directe oorzaak was vaak dat een technisch ICT-onderdeel (netwerk, opslag, bekabeling) kapot ging. Dit had dan onverwacht grote gevolgen. Meestal viel de toegang tot het elektronisch patiëntendossier (EPD) weg. Daarna sloot het ziekenhuis de spoedeisende hulp en stelde poliklinische afspraken en operaties uit.”
Recente ICT-storingen
Recente voorbeelden van ICT-storingen in ziekenhuizen liggen nog vers in het geheugen. In januari van dit jaar lag het St Jansdal Ziekenhuis in Harderwijk een dag plat en moesten operaties worden uitgesteld. Door een stroomstoring lagen de servers van het ziekenhuis eruit, waardoor de patiëntendossiers niet in te zien waren. Op 8 april kampte Isala met een kortdurende ICT-storing. En meer recent, op 8 september, was er een fikse storing in Maastricht UMC+ die het ziekenhuis ’s morgens en ’s middags vrijwel helemaal platlegde. De gevolgen van dergelijke storingen zijn vaak groot blijkt uit een evaluatie van veertien gevallen. “In twaalf gevallen hadden de technische problemen flinke gevolgen voor de zorg”, schrijft de inspectie in een rapport. “Zorgverleners konden niet meer bij elektronische patiëntendossiers en in tien gevallen moest de spoedeisende hulp tijdelijk dicht. Ook leidden tien ICT-storingen tot uitstel van operaties.”
Geleerde lessen tijdens ICT-storingen
Ziekenhuizen hebben zelf volgens de inspectie ook geleerd van deze storingen. De grootste les is dat het nodig is om de digitale infrastructuur te verbeteren. Soms is die infrastructuur bijvoorbeeld niet helemaal in orde door achterstallig onderhoud of doordat de infrastructuur te complex werd door het samengaan van organisaties. Tevens wordt, door inspectie en ziekenhuizen, vastgesteld dat het verstandig is om meer te oefenen omtrent problematische situaties. Goede interne communicatie is in crisissituaties bijvoorbeeld essentieel en dat lukt beter als dat in een praktijkcasus is getraind.
Zelf voegt de IGJ daar nog aan toe dat ziekenhuizen ook van patiënten kunnen leren. De inspectie raadt ze verder dringend aan om informatie te delen met andere ziekenhuizen. „Evaluaties van opgetreden ICT-storingen leveren voor de betrokken ziekenhuizen veel informatie op.” Het zou volgens de opstellers van het rapport goed voor de sector zijn om anderen mee te laten profiteren van de geleerde lessen.
