Organisaties die de zeggenschap van zorgverleners in organisaties versterken, zien meer werktevredenheid onder de zorgverleners. Ook nemen ze vaker zelfstandig beslissingen. Dat zeggen verpleegkundig specialist en CNO Trudy Geurts en collega Inge Roes, verpleegkundig specialist en voorzitter van het Kernteam Verpleegkundige Staf van het Slingeland Ziekenhuis (SZ). In dat ziekenhuis wordt al langere tijd aandacht besteed aan de zeggenschap van de zorgverleners.
“Bij ons is de vertrekintentie met zestig procent gedaald”, vertellen Geurts en Roes. Het SZ in Doetinchem zet via het Kernteam Verpleegkundig Staf in op zeggenschap in de organisatie. Het SZ heeft in 2024 voor de tweede keer deelgenomen aan de Landelijke Monitor Zeggenschap. De monitor meet jaarlijks bij verpleegkundig specialisten, verzorgenden en begeleiders de ervaren zeggenschap in de organisatie. Ook meet de monitor hoe zeggenschap formeel in de organisatie is geregeld. In 2024 hebben in totaal 22.034 (zorg)professionals meegedaan aan de monitor door een vragenlijst in te vullen.
Gezamenlijke besluitvorming
De zeggenschap die door de zorgverleners wordt ervaren, komt het meest voor in de organisaties met een Shared Governance-model zeggenschap. Shared governance (gezamenlijke besluitvorming) houdt in dat álle lagen van de organisatie worden betrokken bij zeggenschap. Geurts en Roes zien dit ook: “Bij ons staan de Raad van Bestuur en het gehele managementteam volledig achter ons. Dat heeft ontzettend geholpen met het versterken van zeggenschap”.
Vertrekintentie
In de monitor die in opdracht van het ministerie van VWS wordt gedaan, wordt onder andere gemeten hoeveel zorgprofessionals overwegen om te stoppen bij de organisatie waar ze werken. Dit wordt de vertrekintentie genoemd. Bij Slingeland Ziekenhuis is de vertrekintentie met 60 procent gedaald (van 18,3 procent naar 7,9 procent). Het resultaat van gezamenlijke besluitvorming én langdurige inzet op zeggenschap.
De landelijke resultaten laten verder zien dat 50 procent van de ondervraagden verlangt naar meer zeggenschap, ten opzichte van 52 procent in 2023. Het rapportcijfer voor ervaren zeggenschap is gelijk gebleven met de vorige meting, een 6,0. In 2024 wordt iets meer autonomie ervaren (rapportcijfer 6,5 ten opzichte van 6,4 het jaar ervoor). Dit is volgens SZ een voorzichtig positieve ontwikkeling, maar laat ook zien dat er nog veel moet gebeuren. Algemene conclusie dat dat dankzij zeggenschap de vertrekintentie daalt. Er is meer werktevredenheid en de werkgevers worden aantrekkelijker bevonden.
Structureel investeren in zeggenschap
Structureel investeren in zeggenschap loont, beamen ook Geurts en Roes. Volgens hen is de eerste stap om zeggenschap in de organisatie te verankeren, werken aan een goede basis en structuur. In het SZ hebben ze zeggenschap gevisualiseerd in de ‘Achterhoekse appelboom’. De appelboom laat zien dat door een goede basis te leggen en door stevige wortels te laten groeien er mooie appels kunnen groeien. “De appels representeren de interventies waarop kan worden ingezet, zoals Ontregel de Zorg en Beter laten, Beter doen. Ook laten we het opleidingsniveau in willekeurige volgorde zien. Elke zorgprofessional kan de ladder beklimmen om appels te plukken.” Binnen SZ hangt de afbeelding van de appelboom overal in de organisatie en geeft aanleiding tot gesprekken, positionering, het nemen van verantwoordelijkheid en het laten zien van de eigen talenten.
Als tips om de zeggenschap te versterken geven Geurts en Roes mee dat je je vooral moet uitspreken over de zaken die ertoe doen om vervolgens op die thema’s in beweging te komen. Ook wanneer je behoefte hebt aan tijd en ruimte voor scholing op persoonlijk of professioneel vlak, kun je in dat geval zelf de verantwoordelijkheid nemen om je behoefte hierin uit te spreken. Stel zelfstandig zorg- en ondersteuningsplannen op die je met je cliënt of patiënt vormgeeft. Wees je daarbij bewust van de behandelmethoden die je toepast en bedenk hoe deze kunnen worden verbeterd.
Dat er veel gaat veranderen op zorggebied de komende jaren, is geen verrassing meer. Nederland telt steeds meer senioren, wat inhoudt dat de zorgvraag gaat toenemen en het aantal mensen dat werkzaam is in de zorg gaat afnemen. Vorig jaar april vertelde de voorzitter van Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) en Hoogleraar Acute Ouderenzorg Bianca Buurman over het ondersteunen van de beroepsgroep van verpleegkundigen.
