In een recente tv-uitzending van het actualiteitenprogramma ‘Dit is de kwestie’ over kunstmatige intelligentie komt zorgrobot Misty in beeld. Het is een sociale leefstijlrobot die in het internationale project Guardian momenteel verder wordt ontwikkeld. In het tv-programma wordt getoond hoe meneer en mevrouw Dekker in hun dagelijks leven door de slimme robot worden ondersteund. Experts leggen uit hoe het mogelijk is dat een robot via AI op emoties kan anticiperen.
De splinternieuwe AI-gedreven robot Misty heeft al vele voorgangers gehad. Eén van de allereersten was de bekende speelrobot Furby (1998), die misschien wel de eerste sociale robot op de massamarkt was. Hij was echter niet voor de zorg ontwikkeld, maar diende als speelgoed voor kinderen. Siri (2011)en Alexa (2014) zijn andere voorbeelden van vroege leefstijlrobots, dit keer speciaal voor volwassenen.
Eén van de eerste serieuze zorgrobots, die mensen kunnen helpen en ook anticiperen op emoties, is Pepper die in 2015 in de zorg opdook. Zorgorganisatie Philadelpia deed uitgebreid onderzoek met Pepper en experimenteerde er ook mee in de praktijk. Sinds 2016 is een andere sociale robot (Phi) bij Philadelphia inmiddels zelfs structureel aan de slag gegaan.
Nieuwe generatie zorgrobots
De zorgrobots van Guardian, waaronder Misty, zijn weer een nieuwe generatie die in een internationale setting nog volop onderzocht en doorontwikkeld wordt. Een belangrijk onderdeel bij die ontwikkeling van Misty en andere robotjes van Guardian, is de inzet van AI om menselijk gedrag te kunnen voorspellen. De algoritmen krijgen input doordat een oudere persoon of de mantelzorger vragen invult. Die input is slechts tijdelijk nodig, want als de robot eenmaal aan het werk is krijgen de algoritmen automatisch input via de robot zelf en dankzij sensoren in de woning. Op die manier wordt Misty steeds slimmer!
Doel van het project Guardian
Het doel van het project Guardian is om een geavanceerde robot te ontwikkelen, die ouderen, wijkverpleegkundigen en mantelzorgers ondersteunt. Het Nederlandse Vilans is de coördinator van dit internationale project. Vilans-onderzoeker en coördinator Henk Herman Nap: “De zorgrobot kan de wijkverpleegkundige en mantelzorger ondersteunen en zijn cliënt of naaste helpen om langer verantwoord en prettig thuis te kunnen blijven wonen. We richten ons daarbij op zorgprofessionals en mantelzorgers die voor thuiswonende ouderen zorgen. Het doel is om Europese ouderen straks langer thuis te kunnen laten wonen.”
Waarmee helpt Misty?
De leefstijlrobot kan mensen op tal van wijzen helpen. Allereerst met praktische zaken zoals mensen eraan te herinneren om medicatie in te nemen. Maar het robotje kan mensen ook opvrolijken of een prangende vraag beantwoorden. Dankzij de kunstmatige intelligentie kan de robot hiernaast emoties herkennen en daarop anticiperen. Zo kan dit bijzondere maatje bijvoorbeeld eigenhandig beslissen, als iemand een slechte dag heeft, om hem of haar een tijdje met rust te laten.
Emotionele herkenning speelt een belangrijke rol in het ontwikkelproces van de robot. Met name daarom is Alexandre de Masi, promovendus aan de universiteit van Genève, bij het project betrokken. De Masi zegt op de website van Vilans: ‘De emotionele herkenning van de robot zal plaatsvinden via audiosignalen, een afbeelding of een video van het gezicht. Wanneer de oudere persoon verdrietig is bijvoorbeeld, kan de robot de mantelzorger daarover informeren via een app of andere toepassing. Bijvoorbeeld met het bericht: “Misschien moet je even contact opnemen met jouw naaste of alles goed gaat?"'
AI geeft technologie autonomie
De onderzoekers van Guardian wijzen op de grote kansen die zo’n sociaal intelligente robot biedt, maar zien zeker ook nog de nodige uitdagingen. Met AI krijgt de technologie namelijk een stukje autonomie en het is belangrijk om te voorkomen dat de robot hierbij fouten maakt. Het is bijvoorbeeld vervelend als hij een emotie op verkeerde wijze interpreteert. Een andere vraag is in hoeverre de gebruiker moet begrijpen hoe de robot tot bepaalde beslissingen of handelingen komt?
De onderzoekers willen hieromtrent duidelijke keuzen maken en er voor zorgen dat AI op een verantwoorde manier wordt ingezet. Niet alleen om risico’s te minimaliseren, maar ook om vertrouwen te creëren bij de eindgebruiker. Volgens Henk Herman Nap blijft het belangrijk om tijdens en ná het Guardian-project rekening te houden met de morele risico’s van de inzet van de robot: ‘Het is geen vervanging van warme zorg en persoonlijke aandacht, maar het verlicht en verrijkt het zorgproces.'
Misty biedt kansen
Zeker is dat de doorontwikkeling van AI-gestuurde sociale robots kansen biedt. Naarmate ze slimmer, ‘emotioneler’ en beter worden, kunnen ze mensen goed ondersteunen en zelfs helpen om mensen langer thuis te laten wonen. Sommige onderzoekers denken zelfs dat het over een aantal jaren heel vanzelfsprekend is dat zo’n robotje naast kwetsbare mensen in bed ligt en trouw achter hem of haar aanloopt om waar nodig hulp aan te bieden.
Het systeem van Guardian zit officieel nog in de testfase en wordt daarom nog niet massaal ingezet. Bob Hofstede, Vilans-onderzoeker en gespecialiseerd in interactie tussen mens en techniek vertelt in het tv-programma ‘Dit is de kwestie’: "De inzichten uit deelnemende landen Italië, Zwitserland en Nederland worden nu in prototypes als Misty getest. De eindevaluatie was afgelopen maart 2023 en het resultaat daarvan wordt binnenkort verwacht. Uiteraard gaan we verder met het onderzoeken van deze vorm van kunstmatige intelligentie in de zorg en worden dit soort technologieën ook meer in de praktijk ingezet.”
