Het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis (AvL) is een van de voorlopers op dit gebied. Daar worden jaarlijks zo'n 130 tot 140 blaasoperaties, de helft van het totaal, uitgevoerd met de Da Vinci operatierobot. Tijdens de operatie worden de vier robotarmen door de chirurg bestuurd via een bedieningspaneel. Deze robotarmen zijn via holle buisjes met kleine sneden in de patiënt ingebracht.
De chirurg heeft tijdens de operatie de beschikking over gedetailleerde 3D-beelden van het operatiegebied zodat de operatie secuurder uitgevoerd kan worden. Het gebruik van een operatierobot heeft ook voor de patiënt de nodige voordelen, zoals kleinere incisiewonden. Daarnaast biedt de preciezere manier van opereren meer mogelijkheden.
Veiligere blaasoperaties
De belangrijkste afweging bij het uitvoeren van een blaasoperatie met een operatierobot is de veiligheid van de operatie voor de patiënt. Tijdens een blaasoperatie wordt lucht in de buikholte geblazen. Daardoor wordt een werkruimte voor de chirurg gecreëerd. Bij mensen met veel littekenweefsel in het buikgebied kan dit lastig zijn, omdat er vaak verklevingen zijn waardoor die ruimte er simpelweg niet is.
"Een aantal jaren geleden vielen veel mensen af, omdat we dachten dat het niet mogelijk was hen met de robot te opereren. Denk aan mensen die al eerder een buikoperatie hadden gehad, of als we dachten dat het een meer complexe operatie zou zijn. Dat gebeurt nu niet meer automatisch. Je kunt met beeldvormende technieken en door onze toegenomen ervaring van tevoren een goede inschatting van de situatie maken. Als de arts het gevoel heeft dat het wél kan, dan wordt in principe eerst de Da Vinci ingezet.", zegt uroloog Maaike van de Kamp van het AvL.
Minder patiënten 'vallen af'
Een voorbeeld van patiënten die vroeger afvielen zijn patiënten met hart- of longproblemen bij wie de blaas verwijderd moet worden. Voor hen was de aanleg van een stoma, zowel tijdens als na de operatie, vaak een te zware belasting. Daardoor kwamen zij niet in aanmerking voor blaasoperaties door middel van robotchirurgie.
"Dat komt omdat de patiënt tijdens de procedure met zijn hoofd 25 graden naar beneden ligt. Dan vallen de darmen in de bovenbuik en creëren we meer ruimte in het bekken waar we de blaas moeten verwijderen. We dachten altijd dat deze groep patiënten dat per definitie niet aan zou kunnen. Dit vanwege de forse belasting van het hart en de tegendruk van de buik die het beademen tijdens de operatie lastig maakt. Maar dat blijkt toch niet altijd zo te zijn. Nu kijken we per situatie of het mogelijk is of niet. Ze worden tijdens de ingreep goed in de gaten gehouden. Als blijkt dat de anesthesist de bloeddruk niet goed kan reguleren en beademing lastig is, kunnen we nog altijd via een grote snee de operatie verder uitvoeren. Dit gebeurt echter bijna nooit", aldus Maaike van de Kamp.
Daarbij komt dat voor patiënten met hart- of longproblemen de relatief grote wonden die gemaakt worden bij 'handmatige' operaties extra belastend zijn. "Ze houden na de operatie vaak langer pijn en goed doorademen is dan lastig. Soms is het dan nodig om na de ingreep extra morfineachtige pijnstillers toe te dienen, die ook weer een negatief effect hebben op de ademhaling. Mensen met een slechtere longfunctie lopen bij een open ingreep daardoor weer meer risico op een longontsteking", vertelt van de Kamp.
In 2019 werd in het Máxima MC de eerste blaasverwijdering, tijdens een blaaskankeroperatie, met behulp van een operatierobot uitgevoerd. Daarbij werd gebruik gemaakt van een Senhance robot die eerder al ingezet werd bij complexe ingrepen als urologische-, baarmoeder- en maagdarmoperaties.
De Uroloog van het AvL verwacht dat grenzen steeds verder worden verlegd en de techniek wordt verfijnd. "Er kan vooral meer winst worden behaald in de voorbereiding op de operatie, de manier waarop patiënten worden neergelegd en met hulpmiddelen voor de operatieassistentie. Dit zodat het allemaal comfortabeler is voor de patiënt."
