Meer dan dertig partners, van universiteiten tot zorg- en kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties, bedrijven en Alzheimer Nederland gaan samenwerken om Alzheimer een halt toe te roepen. Daarvoor is het project ABOARD - A personalized medicine approach for Alzheimer’s disease - gestart. Doel van dit project is het voorbereiden van een toekomst zonder Alzheimer, waarbij de ziekte nog voor de start al gestopt wordt.
Binnen project wordt onder andere gekeken en gewerkt aan het mogelijk maken van verbeterde Alzheimer diagnostiek en het ontwikkelen van op maat gemaakte risicoprofielen. Daarnaast ligt de focus op preventie door het vergroten van het bewustzijn met betrekking tot dementie en hersengezondheid.
“Met behulp van de nieuwste machine learning technieken zullen we complexe patronen in de verschillende databronnen die binnen ABOARD beschikbaar zijn detecteren en gebruiken om verschillende risicoprofielen te identificeren. Daarmee moet binnen het project de basis gelegd worden voor een behandeling op maat", vertelt Marcel Reinders van de TU Delft.
Alzheimer een halt toe roepen
Nederland telt bijna 300.000 mensen met dementie en elk jaar komen daar ongeveer 20.000 mensen bij. Daarmee is het doodsoorzaak nummer één. Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Een medicijn voor deze ziekte bestaat nog niet. Daarmee wordt het stoppen van deze ziekte een van de grootste uitdagingen voor deze eeuw. Het project ABOARD richt zich met name op de fase voordat de ziekte ontstaat.
“Onderzoek heeft aangetoond dat alzheimer zich ontwikkelt gedurende een periode van twintig tot dertig jaar. En daar ligt de sleutel. Ingrijpen voordat de ziekte zich openbaart. We moeten mensen bereiken die het risico lopen om de ziekte te krijgen. En die mensen zijn we eigenlijk allemaal. Daarom willen we het bewustzijn rondom alzheimer bij een groot publiek vergroten. Ook zetten we de benodigde stappen naar een toekomst waarin behandeling op maat mogelijk is", aldus Wiesje van der Flier, projectleider van ABOARD en wetenschappelijk directeur van Alzheimercentrum Amsterdam.
Twee belangrijke onderdelen van het ABOARD-project zijn daarnaast ook het delen van kennis over het versterken van de hersengezondheid en hoe mensen met Alzheimer ondersteund kunnen worden. Het project moet Nederland klaarstomen voor de behandeling op maat van de ziekte zodat het uiteindelijke doel bereikt kan worden: Alzheimer stoppen voor het start.
Ziekteverloop voorspellen
Onderzoekers die aan het project meewerken gaan testen ontwikkelen waarmee de diagnose Alzheimer nauwkeuriger gesteld kan worden. Testen die in staat zijn de eerste hersenveranderingen te herkennen en verschillen tussen patiënten duidelijk te maken. Dat is de sleutel tot het ontwikkelen van individuele alzheimer risicoprofielen zodat het persoonlijk verloop van de ziekte voorspeld kan worden.
“Preventie door het aanpassen van leefstijl kan nut hebben, maar leefstijl interventies worden op dit moment nog niet aangeboden in de geheugenpoli’s. Tegelijkertijd wordt er keihard gewerkt aan medicijnen. Maar is het Nederlandse zorgsysteem hier al klaar voor? Een belangrijk aandachtspunt is dat er een gepersonaliseerde aanpak komt en dat we de patiënt betrekken bij alle aspecten van zijn/haar ziekte en de behandeling daarvan. Omdat geen mens hetzelfde is”, zo licht van der Flier toe.
ABOARD is het eerste onderzoeksproject dat van start gaat als onderdeel van de Nationale Dementiestrategie 2021-2030 van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Er wordt wereldwijd, ook in Nederland, veel onderzoek gedaan naar de diagnostiek, het vertragen en voorspellen van het ziekteverloop. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van AI-modellen. Het ontbreken van een medicijn tegen Alzheimer maakt de waarde van onderzoek om de ziekte te voorkomen, alleen maar groter.
