Tijdens de tweede editie van de ICT&health World Conference – 28-30 januari in Maastricht - worden weer de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van zorginnovatie besproken en ideeën uitgewisseld, om zo samen de zorg van de toekomst te creëren. Het programma is gericht op een brede groep professionals, waaronder beleidsmakers, bestuurders en zorgprofessionals. Dit jaar staat de derde congresdag daarnaast in het teken van verpleegkunde en innovatie.
Een van de sprekers op het congres is zorginnovatie-strateeg Lucien Engelen. Samen met Marjolein Heemels, Directeur Verpleegkunde van het Maastricht UMC (MUMC+) en Mick Olvers, verpleegkundige, projectleider Professionele Zeggenschap en voorzitter van de Verpleegkundige Adviesraad van het MUMC+ organiseert Engelen een dagprogramma voor verpleegkundigen tijdens de ICT&health World Conference 2025.
Uitdagingen verpleegkundig beroep
De zorg wordt steeds complexer, terwijl het tekort aan verpleegkundigen snel groeit. “Daar kunnen we twee dingen aan doen”, stelt Engelen. "Meer verpleegkundigen opleiden en de werkefficiëntie van verpleegkundigen vergroten. Dat betekent niet dat verpleegkundigen harder moeten werken, want ze werken al ontzettend hard. Maar 40 procent van hun tijd gaat op aan de registratie van gegevens.”
Met technologie kun je die administratieve last terugdringen, waardoor meer ruimte ontstaat voor het verlenen van zorg, benadrukt Engelen. “Daarnaast kunnen technologische oplossingen helpen bij het verlenen van zorg buiten het ziekenhuis, wat in de toekomst waarschijnlijk steeds vaker zal gebeuren.”
Om dit soort verschuivingen mogelijk te maken, is het volgens Engelen essentieel dat verpleegkundigen begrijpen hoe nieuwe technologieën in elkaar steken. Het bezoeken van de ICT&health World Conference 2025 helpt daarbij. “Verpleegkundigen zijn uiteraard tijdens het hele congres welkom, maar we weten dat zij vaak niet zomaar drie dagen werk kunnen missen. Daarom streven we er naar om de meest belangrijke verpleegkundige inhoud te concentreren op een dag.”
Internationaal
Het internationale karakter van het congres biedt verpleegkundigen daarnaast de kans om ideeën uit te wisselen met buitenlandse collega’s, schetst Engelen: “De mens is wereldwijd redelijk hetzelfde. Misschien is er sprake van een andere cultuur, een verschil in wetgeving of een ander type zorgfinanciering, maar het vak van verpleegkundige is door de bank genomen vergelijkbaar. Overal ter wereld wil de verpleegkundige ervoor zorgen dat een patiënt de best mogelijke zorg krijgt, ook in gevallen wanneer genezing niet meer mogelijk is. Die motivatie verbindt alle verpleegkundigen, onafhankelijk van waar ze vandaan komen.”
Er blijft echter genoeg over voor verpleegkundigen uit verschillende landen om veel van elkaar leren, meent Olvers: “In Nederland hebben we sterke ontwikkelingen doorgemaakt op het gebied van passende verpleegkundige zorg. Denk aan het verminderen van onzinnige zorg, Evidence-Based handelen en het inzetten op preventie, wat er potentieel toe kan leiden dat patiënten in de toekomst minder zorg nodig hebben. Digitale zorginnovaties spelen hierin een cruciale rol.”
Daarnaast kunnen Nederlandse verpleegkundigen veel leren van hun internationale collega’s, verwacht Olvers. Vooral als het gaat om het laten horen van hun stem om het vak te verbeteren en te laten innoveren. “Professionele zeggenschap dus. In veel landen werken verpleegkundigen al met en in organisatiebrede zeggenschapsstructuren, waarmee zij verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteit van zorg. Dit loopt van de afdeling tot aan de bestuurstafel. Tijdens het congres zullen we hier dieper op ingaan.”
Ingrijpende verandering
De digitale zorgtransformatie betekent voor verpleegkundigen een ingrijpende verandering in de manier waarop zij zorg verlenen, communiceren en hun dagelijkse taken uitvoeren, voegt Heemels toe. Dit omvat de integratie van technologieën zoals elektronische patiëntendossiers (EPD), telezorg, digitale monitoring en kunstmatige intelligentie in het zorgproces.
“De uitdaging ligt erin om digitale middelen te integreren zonder de menselijke kant van de zorg te verliezen. Bij het omarmen van digitale innovaties moet daarom ook oog zijn voor de warme kant van ons beroep.” Kortom, de digitale zorgtransformatie vereist dat verpleegkundigen zich aanpassen aan een steeds technologischer zorgomgeving, terwijl ze hun centrale rol in de persoonlijke zorg behouden.
Mensgerichte zorg is niet alleen cruciaal voor de patiënt, maar heeft ook diepgaande impact op de verpleegkundigen, meent Heemels. “Voor veel verpleegkundigen appelleert dit aan hun intrinsieke motivatie om te zorgen, te ondersteunen en een verschil te maken in iemands leven. Het versterkt hun professionele identiteit en draagt bij aan werktevredenheid, wat op zijn beurt burn-out kan helpen voorkomen en de betrokkenheid bij het vak vergroot.”
Toekomstbestendige zorg
Om samen inspiratie op te doen en in gesprek te gaan over de toekomst van verpleegkundige zorg, staat de derde congresdag van ICT&health 2025, onder leiding van de Vakgroep Verpleegkunde van het Maastricht UMC+, in het teken van toekomstbestendige verpleegkundige zorg. Op het vorige congres waren veel verpleegkundigen aanwezig, maar het kan en moet uiteraard nog meer en beter.
Heemels hierover. “De verpleegkundige beroepsgroep speelt een cruciale rol in de (digitale) zorgtransformatie. De zorg van de toekomst stelt andere eisen aan de verpleegkundige en zorgprocessen. Digitalisering, AI, robotica, remote patient monitoring en zorg op afstand zijn voorbeelden van ontwikkelingen die het verpleegkundig vak veranderen. Maar toekomstbestendige (verpleegkundige) zorg gaat verder dan het omarmen van technologie en innovaties. Het vereist een transformatie waarin verpleegkundigen met visie, moed en leiderschap eigenaarschap nemen over de zorg van (over)morgen.”
Breed dagthema
Het dagthema is breed: de rol van verpleegkundigen in de zorgtransitie in combinatie met technologie, drijvend op enkele fundamentele bouwstenen. Tijdens de vorige editie van het congres werd bijvoorbeeld een robot gedemonstreerd die bloed kan afnemen. Engelen: “Dit type innovatie kan tijd vrijmaken waarin verpleegkundigen andere zorgtaken uit kunnen voeren. Maar het verpleegkundig vak zal nooit overgenomen worden door technologie.”
Het inhoudelijke programma richt zich vooral op toekomstbestendigheid van het verpleegkundig vak in het belang van de zorgtransformatie, voegt Heemels toe: “Verpleegkundigen vormen door hun mensgerichte aanpak een brug tussen technologie en persoonlijke zorg, wat bijdraagt aan de duurzaamheid van de gezondheidszorg. Het is cruciaal dat verpleegkundigen innovaties zoals digitale zorgtechnologie omarmen, om zo de zorg toegankelijk, effectief en betaalbaar te houden.”
"Als je niet aan tafel zit, sta je op het menu"
Verpleegkundigen kunnen dus veel leren op het congres, maar worden daarnaast gevraagd om actief bij te dragen aan de sessies, voegt Olvers toe: “We nodigen hen uit om hun perspectieven, standpunten en ervaringen te delen, bijvoorbeeld in sessies, workshops of via een posterpresentatie op de beurs. Denk aan het delen van best practices of hoe ze een digitaal gedreven verbetering op hun werkplek hebben doorgevoerd. Maar ook wat nog niet zo goed gaat, waar ze tegenaan lopen. Daardoor kan een kritisch gesprek gevoerd worden en van elkaar geleerd worden. Door te verbinden, versnellen we de ontwikkeling.”
Plek aan tafel
De afgelopen jaren gebeurde dit te weinig volgens Engelen, mede omdat bij gesprekken over innovatie in de zorg de perspectieven van de patiënt en van de verpleegkundige vaak ontbraken. Verpleegkundigen waren door diverse redenen vaak niet bij die gesprekken aanwezig wilden zijn: bijvoorbeeld omdat er geen ruimte voor was in hun werkroosters, geen ondersteunende structuur of cultuur. Dus besloten en bedachten andere partijen wat goed is voor verpleegkundigen.
“Verpleegkundigen moet niet alleen hun stem laten horen, maar echt meebepalen wat belangrijk is in de digitale zorgtransformatie. Wanneer verpleegkundigen zelf digitale innovaties aandragen, worden deze makkelijker overgenomen en geïmplementeerd door de beroepsgroep. Maar: verpleegkundigen moeten zelf die keuze maken om aan te schuiven bij de belangrijke overleggen over digitale innovaties.”
Verpleegkundigen moeten hun plek aan de tafel opeisen en zo actief meebeslissen over nieuwe digitale innovaties in de zorg, meent Heemels: “Wanneer zij niet betrokken worden bij de ontwikkeling van digitale innovaties, worden de verkeerde keuzes gemaakt. Verpleegkundigen moeten zelf de leiding nemen in deze gesprekken en zelf bepalen hoe, waar en wanneer digitale zorg geïntegreerd kan worden in hun werk.”
Professionele zeggenschap
Olvers is het daar volmondig mee eens. “Daarom vonden we het ook zo belangrijk om tijdens het congres een dag voor verpleegkundigen te organiseren. Professionele zeggenschap is essentieel in deze ontwikkeling. Verpleegkundigen zijn echt de spil in het zorgproces, en spelen een cruciale rol bij het initiëren, implementeren en laten landen van digitale zorginnovaties. Verpleegkundigen willen, moeten en zullen bij die gesprekken over digitale zorginnovatie aanwezig zijn. Nu, en in de toekomst.”
Heemels: “Dat hoort ook bij de professionele identiteit van de verpleegkundigen, ziet men zowel op nationaal als internationaal niveau steeds beter. Er is veel aandacht voor het aan de tafel uitnodigen van verpleegkundigen, maar wanneer de professionele identiteit van verpleegkundigen onvoldoende is, zit je daar niet stevig genoeg. Verpleegkundigen moeten samen nadenken over die professionele achtergrond en identiteit. Dat gebeurt gelukkig steeds meer.”
“Als je niet aan tafel zit, sta je op het menu”, stelt Olvers tot slot. “Om het professioneel perspectief van beroepsgroep goed te vertegenwoordigen in belangrijke kwesties, moeten verpleegkundigen met visie aan tafel zitten en bijdragen aan het opstellen van het menu. En dat menu moet voldoende digitaal en innovatief gevuld zijn. En laat dat nou precies de boodschap zijn van 30 januari 2025.”
CV
Lucien Engelen is zorginnovatiestrateeg en CEO van Transform Health.
Marjolein Heemels is Directeur Verpleegkunde van het Maastricht UMC (MUMC+).
Mick Olvers is verpleegkundige, projectleider Professionele Zeggenschap en voorzitter van de Verpleegkundige Adviesraad van het MUMC+.
