Veilig en snel patiëntgegevens en andere zorgdata onderling uitwisselen: het is een streven waar al jaren aan gewerkt wordt. Om zoveel mogelijk eenduidig en standaard data uit te kunnen wisselen in de hele zorgketen, is Afsprakenstelsel Twiin in 2024 door VWS aangemerkt als het gewenste landelijke afsprakenstelsel voor een veilige en betrouwbare gegevensuitwisseling door zorginstanties. Amsterdam UMC stelt voorop te willen lopen in deze ontwikkeling en heeft daarom als één van de eerste ziekenhuizen in Nederland - en als eerste universitair medisch centrum - deze stap gezet. Afgelopen week zette Yvonne Koppelman, lid van de Raad van Bestuur, de handtekening namens Amsterdam UMC.
“Met het ondertekenen hiervan versterken we als Amsterdam UMC onze inzet voor veilige en efficiënte gegevensuitwisseling in de zorg”, zo stelt Koppelman in een reactie op de website van Twiin. “Dankzij het één-handtekeningbeleid kunnen we straks innovaties sneller opschalen en samen met alle zorginstellingen in Nederland werken aan betere, snellere en meer integrale zorg voor onze patiënten.”
Meer samenhang
Het Twiin Afsprakenstelsel is een set samenwerkingsafspraken voor het delen en beschikbaar maken van gezondheidsgegevens. Het stelsel introduceert geen nieuwe verplichtingen, maar zorgt voor samenhang tussen bestaande programma’s en ontwikkelingen. In het afsprakenstelsel is de relatie met landelijke ontwikkelingen zoals de Nationale Visie en Strategie, het Landelijk Vertrouwensstelsel en het Landelijk Dekkend Netwerk verduidelijkt.
Amsterdam UMC stelt samen met de eigen Twiin Dienstverlener Sigra actief te willen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van het Twiin Afsprakenstelsel, met als doel veilige en betrouwbare gegevensuitwisseling binnen de zorg. Zorgaanbieders, leveranciers en partners werken samen aan de doorontwikkeling van dit Afsprakenstelsel, zo stelt Twiin. Deelnemers denken mee en oefenen invloed uit op de ontwikkeling van het afsprakenstelsel, waardoor het praktisch toepasbaar en actueel is.
Door het zetten van één handtekening onder de Twiin Deelnemersovereenkomst draagt Amsterdam UMC bij aan de realisatie van landelijke beschikbaarheid van gezondheidsgegevens. Dit is belangrijk voor betere zorg voor de patiënt, om de administratieve last van zorgaanbieders te verlichten en te voorkomen dat kostbare tijd van zorgverleners verloren gaat aan het zoeken van de juiste gezondheidsgegevens.
Centrale plek
Het Twiin Afsprakenstelsel dient sinds september 2025 als dé centrale plek voor het vastleggen van geharmoniseerde en gestandaardiseerde vertrouwensafspraken in de zorg. Dat heeft VWS destijds bepaald. Het besluit is volgens het ministerie een belangrijke stap richting een Landelijk Vertrouwensstelsel: een kader voor alle technische, organisatorische en juridische afspraken die nodig zijn voor veilige en betrouwbare gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid in de zorg.
VWS werkt sinds enkele jaren via de in 2023 aangenomen wet Wegiz aan verplichte elektronische uitwisseling van gegevens. Inmiddels wordt hier op voortgeborduurd met het begrip databeschikbaarheid. Hierbij kan elke zorgprofessional die hiervoor toestemming heeft, medische gegevens van een patiënt opvragen zonder te hoeven weten waar die data zich bevinden. De Europese EHDS vereist een vergelijkbare optie voor zowel primaire als secundaire databeschikbaarheid binnen de EU.
Uiteenlopende stelsels
Sinds de plannen voor een landelijk EPD in 2011 sneuvelden in de Eerste Kamer, zijn er verschillende afsprakenstelsels voor veilige digitale gegevensuitwisseling ontwikkeld. Voorbeelden zijn AORTA, Koppeltaal, Health-RI, MedMij, Nuts, Geboortezorg en Twiin. Al deze afsprakenstelsels ondersteunen één of meer sectoren - zo staan PGO’s centraal bij MedMij en komt Koppeltaal voort uit de gg - of gegevenssets ( zoals medicatiegegevens of de Basisgegevensset Zorg - BgZ).
De afsprakenstelsels omvatten onder meer andere afspraken die te maken hebben met vertrouwensaspecten, zoals de wijze van beveiliging van het communicatienetwerk of de te gebruiken standaarden voor identificatie. Soms zijn deze vertrouwensafspraken neergelegd in een vertrouwensmodel.
Doel Landelijk Vertrouwensstelsel
De vertrouwensmodellen van verschillende afsprakenstelsels komen al in meer of mindere mate met elkaar overeen. Het doel van het project Landelijk Vertrouwensstelsel is om versnippering van vertrouwensafspraken tegen te gaan en te komen tot gestandaardiseerde, geharmoniseerde en geüniformeerde vertrouwensafspraken. Deze afspraken worden bij voorkeur vastgelegd op één plek.
Door het Twiin Afsprakenstelsel te selecteren als de centrale plek voor het vastleggen van vertrouwensafspraken, is er volgens VWS nu een eerste basisversie van het Landelijk Vertrouwensstelsel van waaruit het stelsel kan doorgroeien.
