Artsen en andere zorgprofessionals moeten kunnen beschikken over de meest actuele patiëntgegevens. Dit is een thema dat al heel wat jaren onder de aandacht wordt gebracht. Geen toegang hebben tot de juiste, actuele, patiëntgegevens kan leiden tot extra, overbodige, onderzoeken, medicatiefouten en kan de patiëntveiligheid in gevaar brengen. Uit een enquête van de Federatie Medisch Specialisten blijkt dat vrijwel alle medisch specialisten (95%) die aan het onderzoek deelnamen, hinder hebben van gebrekkige beschikbaarheid van patiëntgegevens. Bijna de helft van hen (48%) geeft aan daar zelfs dagelijks tegen aan te lopen. De oorzaak? ICT-systemen die niet (goed) met elkaar communiceren.
Het is een zorgelijke situatie waar de afgelopen jaren al vaak aandacht besteed is. Er wordt veel gesproken over databeschikbaarheid en gegevensuitwisseling, ook op Europees niveau – uiteraard met toestemming van de patiënt – tussen huisartsen, ziekenhuizen en zorginstellingen zodat zorgprofessionals overal toegang hebben tot de juiste, meest actuele, gegevens van een patiënt. Er zijn ook heel wat projecten, pilots en initiatieven die de (digitale) uitwisseling van patiëntgegevens en databeschikbaarheid bevorderen en mogelijk maken.
Slecht communicerende ICT-systemen
Echter, zo blijkt uit de enquête van de Federatie Medisch Specialisten, die leiden nog niet tot de gewenste resultaten. De oorzaak van het probleem, zo stelt de FMS, moet vooral gezocht worden bij slechte communicatie tussen ICT-systemen die het (digitaal) uitwisselen van patiëntgegevens tussen zorginstellingen belemmeren.
Daardoor gebeurt het nog veel te vaak dat wanneer een patiënt van de ene zorginstelling naar de andere moet, de gegevens in de praktijk onvolledig blijken te zijn. We kennen ook allemaal wel de verhalen van patiënten dat ze bij een arts of in een ziekenhuis telkens opnieuw hun verhaal moeten doen en dezelfde vragen moeten beantwoorden.
Werkdruk, kosten en patiëntveiligheid
We weten allemaal dat de zorg al jaren kampt met grote uitdagingen zoals het tekort aan personeel en de almaar groeiende zorgvraag. De werkdruk in de zorg is al hoog en problemen zoals de gebrekkige beschikbaarheid van patiëntgegevens zorgen voor een nog hogere werkdruk en zorgkosten. Immers, wanneer artsen of zorgprofessionals geen volledig, actueel inzicht kunnen krijgen in de situatie van de patiënt, bijvoorbeeld welke onderzoeken recent uitgevoerd zijn of veranderingen in de behandeling of medicatie, dan leidt dat natuurlijk tot extra onderzoeken en vertraging in het herstelproces of de behandeling van de patiënt.
Die extra tijd en kosten zijn ongewenst, maar de gebrekkige beschikbaarheid van patiëntgegevens zet volgens bijna alle medisch specialisten (97%) ook de veiligheid van patiënten onder druk. In totaal vulden ruim 1100 medisch specialisten de enquête in. Bijna allemaal (95%) zeggen ze wel eens last hebben van de gebrekkige beschikbaarheid van patiëntgegevens, terwijl de helft (48%) zegt daar dagelijks tegenaan te lopen. De medisch specialisten geven aan dat ze met name problemen ervaren met de slechte beschikbaarheid van patiëntgegevens als die van zorginstellingen buiten het eigen ziekenhuis afkomstig zijn. Meer dan de helft loopt hier tegenaan bij andere ziekenhuizen, met huisartsen, vvt-instellingen en de ggz.
Niet gebruiksvriendelijk en frustrerend
Bijna acht van de tien (79%) van de medisch specialisten vindt dat patiëntgegevens die via andere zorgaanbieders zijn ontvangen, niet op een gebruiksvriendelijke manier inzichtelijk zijn. Zo moeten ze vaak via allerlei omwegen opgevraagd worden. Andere opvallende resultaten uit de enquête van de FMS: Het ontbreken van patiëntgegevens leidt onder andere tot inefficiënte besteding van tijd (95%), onnodige administratielast (89%), onnodige zorgkosten (66%), minder werkplezier (65%) en frustratie bij patiënten (70%).
“Vijf jaar na onze vorige enquête kampen we nog steeds met dezelfde problemen. Dat is ronduit frustrerend. Medisch specialisten werken iedere dag keihard voor de best mogelijke zorg, maar worden gehinderd door systemen die niet met elkaar communiceren en hen eerder belasten dan ondersteunen”, zegt Iris Verberk, bestuurslid portefeuille informatiebeleid bij de Federatie Medisch Specialisten.
De FMS zal de resultaten van de enquête vandaag aanbieden aan minister Agema van VWS. Verberk heeft daarbij nog een extra boodschap: “We hebben de minister nodig die vanuit haar positie moet afdwingen dat systemen met elkaar kunnen praten. Wij leveren oplossingen aan. Vandaag publiceren we een tien punten plan voor gebruiksvriendelijke systemen die met elkaar kunnen communiceren. Oplossingen die nu kunnen en moeten worden geïmplementeerd zoals de landelijke tijdlijn voor beeldbeschikbaarheid en onze eisen voor gebruiksvriendelijke en veilige toegang tot patiëntgegevens. Iedereen moet verantwoordelijkheid nemen: overheid, ziekenhuizen én ict-leveranciers. Als de minister de veiligheid van patiënten wil verbeteren, als ze de onnodige werkbelasting van al die artsen en verpleegkundigen wil verlichten, moet ze dit gewoon gaan regelen. Neem de regie. Fiks dit!”
