Het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) introduceert een fysieke Farmacogenetica Pas. Patiënten, die zo’n pas hebben met hun DNA-profiel erop, kunnen beter afgestemde medicatie krijgen. Het gaat dan om de inzet van bijvoorbeeld de juiste dosering antidepressiva of bloedverdunners. Door rekening te houden met de genetische aanleg is het beter mogelijk om medicatie op maat te geven en bijwerkingen te voorkomen. Het DNA-profiel zal in de toekomst naar alle waarschijnlijkheid een steeds grotere rol gaan spelen bij het personaliseren van behandelingen en geneesmiddelen.
De Farmacogenetica Pas, die ook wel bekend staat als DNA Paspoort, is een kosteloze service die zorgverleners in staat stelt om medicatie in bepaalde situaties preciezer af te stemmen op hun individuele genenprofiel. Deze ontwikkeling is vooralsnog met name relevant voor patiënten die chemotherapie ondergaan, bloedverdunners gebruiken of behandeld worden met antidepressiva. Door de dosering van deze medicijnen af te stemmen op het unieke DNA-profiel van de patiënt, kunnen bijwerkingen worden verminderd en kan de effectiviteit van de medicatie worden verhoogd.
DNA-onderzoek
Aanvragen voor de Farmacogenetica Pas kunnen digitaal worden ingediend door zowel zorgverleners als patiënten. Uiteraard moet er dan wel eerst een DNA-onderzoek zijn uitgevoerd. De nieuwe pas is gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten in de farmacogenetica. Dit betreft het vakgebied dat onderzoekt hoe iemands DNA de werking van medicijnen beïnvloedt.
De wetenschap die achter de inzet van de pas schuilt, is gebaseerd op de ontdekking dat medicijnen niet bij iedereen op dezelfde manier werken. Sommige mensen kunnen een standaarddosering als te hoog ervaren, terwijl voor anderen dezelfde dosis weer te laag kan zijn. Dit komt omdat de genetische aanleg de afbraak en werking van medicijnen beïnvloedt.
CRISPR-Cas9 technologie
De introductie van de Farmacogenetica Pas bij het ETZ is vernieuwend, maar zeker niet de eerste in zijn soort. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) introduceerde samen met Amsterdam UMC bijvoorbeeld al in 2021 een vergelijkbare pas, die bekend staat als de DNAmedicatiepas. Deze ontwikkeling laat goed zien hoe de rol van genetica steeds groter wordt in de zorgsector. Het gaat dan trouwens niet alleen over het verstrekken van gepersonaliseerde medicatie zoals bij farmacogenetica. Kennis van DNA wordt ook steeds vaker toegepast om mensen rechtstreeks te behandelen voor ziekten. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan de bekende CRISPR-Cas9 technologie. Die technologie kan gebruikt worden voor het gericht bewerken van genetisch materiaal van elk levend organisme.
De geschiedenis van de genetica, van de onthulling van de DNA-structuur door James Watson en Francis Crick in 1953 tot het Human Genome Project dat het menselijk genoom in kaart bracht, heeft de weg vrijgemaakt voor deze vernieuwende vorm van medicatievoorschrijving. Dankzij de recente doorbraken in DNA-onderzoek, waaronder een Nederlands onderzoek gepubliceerd in Nature en Nature Genetics, nemen ook de mogelijkheden voor gepersonaliseerde kankerbehandelingen en andere therapieën steeds verder toe.
Fysieke Farmacogenetica Pas
Hoewel alle informatie over de Farmacogenetica Pas ook digitaal beschikbaar is in het patiëntendossier van het ETZ, geven veel patiënten de voorkeur aan deze fysieke pas. Ze vinden het bijvoorbeeld handig dat ze deze, als ze dat willen, aan een nieuwe behandelaar kunnen laten zien. De pas is strikt persoonlijk en wordt uitgegeven op basis van de huidige wetenschappelijke kennis. Op deze website staat een tabel met geneesmiddelen die op verschillende manieren worden afgebroken in het lichaam. Voor deze medicijnen kan het nodig zijn om de dosering aan te passen.
