2024 is voor project API-strategie sterk uit de startblokken gekomen. Eind januari lanceerden we namelijk onze API-bibliotheek API sandbox. De sandbox is een testomgeving waarmee leveranciers zelf hun API-informatie en toetsingsresultaten kunnen publiceren. Via een REST API uiteraard, want practice what you preach is leidend bij alles wat we doen. Deze mijlpaal is een mooi moment om samen te vatten waar we staan, terug te blikken op de successen die zijn geboekt en vooruit te kijken naar de doelstellingen die we willen bereiken.
De zorgkosten nemen toe, er is meer vraag naar meer (complexere) zorg en tegelijkertijd neemt het aantal zorgverleners af. De zorg moet slimmer worden georganiseerd en slimme inzet van ICT in de zorg is een belangrijk middel om goede zorg te (blijven) leveren. Een innovatieve maar ook open, toegankelijke en eerlijk functionerende zorg-ICT-markt is essentieel voor gezonde concurrentie, scherpere prijsstelling en dus het effectief besteden van zorggeld. Reden waarom we toewerken naar databeschikbaarheid als ‘opvolger’ van gegevensuitwisseling.
De kracht van API’s voor databeschikbaarheid
API’s (Application Programming Interfaces) kun je zien als digitale stekkerdozen die applicaties met elkaar verbinden. Ze laten informatiesystemen van verschillende zorgverleners met elkaar samenwerken, wat leidt tot waardevolle communicatie tussen (voorheen geïsoleerde) informatiesystemen. Dit openbreken van datasilo’s verbetert de beschikbaarheid van data voor zorgverleners én patiënten en komt de gezondheid van de patiënt ten goede.
API-strategie voor de zorg
Goede API's realiseren interoperabiliteit en zijn daarmee van strategisch belang voor het gezondheidsinformatiestelsel. Daarom heeft Nictiz, in samenspraak met het ministerie van VWS en stakeholders, een API-strategie voor de zorg voor de zorg ontwikkeld (2022). Daarin staat de ontwikkeling van API’s naar volledig gestandaardiseerde gegevensuitwisselingen centraal.
Om actief strategie te kunnen voeren op de groei van kwaliteit van API's, gebruikt de API-strategie verschillende middelen. Dat gaat bijvoorbeeld om API-eisen en een API-bibliotheek. De API-eisen hebben we samen met zorgaanbieders en ICT-leveranciers ontwikkeld en zorgen voor transparantie van documentatie, technische harmonisatie en inhoudelijke standaardisatie.
Van overzicht naar inzicht en verbetering
De Nationale visie en strategie op het gezondheidsinformatiestelsel (NVS) benoemt de API-strategie als belangrijk strategisch middel om binnen 5 á 10 jaar meer databeschikbaarheid te realiseren. Een ambitieuze opdracht die vraagt om groot denken en klein doen. Maar hoe vertaalt dit zich naar concrete baten voor zorginstellingen en ICT-leveranciers? En hoe bevorderen we het ontstaan van betere zorginformatiesystemen? De beantwoording van deze vragen was een belangrijke stap in 2023. We hebben gezamenlijk met VWS gedefinieerd wat we willen bereiken en hoe we daar gaan komen: van overzicht naar inzicht en verbetering.
2024 is het jaar van groei. Het staat vooral in het teken van realisatie en vulling van de API-bibliotheek. Deze maakt inzichtelijk hoe leveranciers zich onderscheiden in functionaliteit, kwaliteit en kosten. Aan de vraagkant gaat dit zorgen voor empowerment van zorginstellingen om goede ICT-beslissingen te nemen. Aan de aanbodkant is er empowerment van ICT-leveranciers om te concurreren op functionaliteit in plaats van op data. Aan de systeemkant moet het beschikbaar komen van meer goede API’s de herbruikbaarheid bevorderen. Zo dalen de kosten voor nieuwe ontwikkelingen.
In de periode 2025-2035 gaat de zorg-ICT nog meer de vruchten van de API-strategie plukken. We gaan van inzicht naar verbetering. Door de diversiteit van API’s in de API-bibliotheek wordt inzichtelijk welke stappen er nodig zijn voor verdere standaardisatie. De harmonisatie en innovatie van API’s zorgt voor meer concurrentie. Meer concurrentie gaat zorgen voor lagere kosten voor de zorg-ICT.
Oplossingen voor en door de markt
2023 was het jaar waarin het fundament van de API-strategie is verstevigd. Met leveranciers zijn de eerste API’s getoetst, lessen geleerd en API-eisen verbeterd. Een community-gedreven aanpak bleek noodzakelijk om op grote schaal relevante versies van API-specificaties en hun software-implementaties te kunnen toetsen en publiceren. Een technisch gedreven oplossing bleek nodig om de API-community te activeren, het toetsingsproces te stroomlijnen en actuele API-informatie publiek beschikbaar te stellen.
Het zo dicht mogelijk aansluiten bij voor de markt bekende tools en werkwijzen werd leidend bij alles wat we doen. Voor documentatie is afgestapt van de PDF-vorm en gekozen voor het onder ontwikkelaars populaire Markdown. De API-strategie en API-eisen hebben we open gepubliceerd op het ontwikkelplatform GitHub, dé internationale bron voor open specificaties. Voor elke release wordt automatisch een doorzoekbare site gegenereerd. Elke historische versie blijft beschikbaar en veranderingen zijn transparant en herleidbaar. Bezoekers worden actief gevraagd om bij te dragen. Conventies zijn opgesteld voor naamgeving en de workflow is ingericht om tot revisies te komen.
Nictiz ontwikkelt de API-bibliotheek API, zodat leveranciers op grote schaal zelf API’s kunnen toetsen en publiceren. De OpenAPI specificatie (OAS) van deze REST API, oftewel het technisch ontwerp, is eind 2023 besproken met beoogde gebruikers. De feedback was zeer positief en een bevestiging dat de gekozen aanpak de juiste is. Begin 2024 lanceerde Nictiz de API sandbox, een veilige testomgeving waarmee leveranciers ervaring kunnen opdoen met het publiceren van hun API-informatie. De eerste belanghebbenden hebben zich reeds gemeld en iedereen is welkom om de API-bibliotheek API te proberen.
Samenwerken aan databeschikbaarheid
Daar waar Nictiz samen met zorgaanbieders en ICT-leveranciers zorgt voor verbetering van onderaf, realiseert VWS de sturing van bovenaf. De API-eisen worden ontwikkeld en beheerd in voortdurende afstemming met een werkgroep van partijen waarop de eisen betrekking hebben. Dat betreft ook internationaal opererende partijen. Door structurele betrekking van het zorgveld in de ontwikkeling van de API-strategie en API-eisen is draagvlak gecreëerd voor de implementatie van de strategie. Dit betekent dat API’s worden ingericht volgens de eisen.
De API-strategie leeft onder onze stakeholders. Er is een duidelijke wens om samen tot oplossingen te komen, de wil om het anders te doen en de roep om meer sturing bij het bepalen van richting. Dit bleek onder andere tijdens onze drukbezochte kennissessie op Zorg & ICT, waar we samen met VWS onze kernboodschap, doelstellingen, strategische kadering en het groeipad hebben getoetst. Maar ook tijdens de HL7 WGMs, waar we met specialisten het gesprek zijn aangegaan over de oplossingsrichting. We luisteren, halen feedback op en sturen bij waar nodig.
In 2023 hebben we samen met de markt gefocust op het toetsen van API’s en het verbeteren van API-eisen. Dit om de gap te dichten tussen theorie en praktijk. Er is gewerkt aan een blauwdruk voor verplichting onder de Wegiz. Partijen als Microsoft, ChipSoft, Open HealthHub en openEHR Nederland willen API’s inrichten volgens de API-eisen. RIVM en GGD GHOR Nederland omarmen de API-strategie bij het ontwerp van hun data-centrisch platform voor infectieziektebestrijding. Een mooi compliment en een duidelijk signaal dat we de juiste richting hebben ingezet.
Het API-strategieteam gaf antwoord op Kamervragen en dacht mee over inrichting van het NVS ecosysteem. We ondersteunde programma’s als Medicatieoverdracht (MO) met een check van de standaard en het opstellen van een FAQ over de API-strategie. 2023 was op alle fronten het jaar van succesvol en positief samenwerken. In 2024 blijft die werkwijze voor ons onveranderd.
Van vrijblijvendheid naar verplichting
Op 18 april 2023 heeft de Eerste Kamer unaniem ingestemd met het Wetsvoorstel elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz). Op 1 juli 2023 is de Wegiz in werking getreden. Onderdeel van de Wegiz is amendement 11 “API” (september 2022), waarmee het gebruik en de publicatie van goede API’s verplicht wordt gesteld voor alle geprioriteerde gegevensuitwisselingen (wetsartikel 1.4, lid 3).
Dit betekent dat te realiseren API's moeten voldoen aan tenminste alle eisen behorende bij standaardisatieniveau Open API (OA), zoals gedefinieerd in de API-strategie. Onderdeel van deze eisen is dat API’s worden gepubliceerd in de API-bibliotheek. Hiermee groeit overzicht van API’s en inzicht in functionaliteit, kwaliteit en kosten van API’s.
Het Wegiz-effect
Wegiz beoogt een vliegwieleffect: het is niet de bedoeling om alles onder de Wegiz te verplichten. Onderdelen van normen, standaarden en afspraken van eerdere gegevensuitwisselingen zijn bouwstenen voor volgende gegevensuitwisselingen. Initiatieven als de API-strategie en de zib-transitie spelen hierbij een cruciale rol.
API-eisen stimuleren de herbruikbaarheid-op-onderdelen van API’s, zodat nieuwe ontwikkelingen kunnen profiteren van bestaande en bewezen oplossingen. De API-strategie verlaagt hiermee de technische drempel voor nieuwe uitwisselingen. De zib-transitie focust op het verbeteren van de implementeerbaarheid van zibs en meer consistent gebruik van zibs. Het verlaagt hiermee de inhoudelijke drempel voor nieuwe uitwisselingen.
De Wegiz plaatst uitwisselingen op de Meerjarenagenda die herbruikbare zibs bevatten waarvan bekend is dat deze ook in andere uitwisselingen nuttig zijn. Voor aangewezen uitwisselingen onder de Wegiz wordt een norm verplicht gesteld, inclusief compliance aan API-eisen.
De blik vooruit richting databeschikbaarheid
Ook in 2024 zoeken we verbinding en afstemming op onderwerpen als Wegiz, NVS, Nationale Bibliotheek, zib-transitie, monitoring stelselbeheer en generieke functies. We onderzoeken hoe verschillende toepassingen zouden kunnen profiteren van een gedeelde data repository. Bijvoorbeeld met informatie over API’s en standaarden, de organisaties die deze ontwikkelen en de organisaties die ze gebruiken.
De eerste versie van onze API-bibliotheek API is inmiddels live en in het eerste kwartaal lanceren we het bijbehorende ZorgAPIs Developer Portal. Dit online platform geeft softwareontwikkelaars direct toegang tot de tools en documentatie die ze nodig hebben om aan te sluiten op de API-bibliotheek. Deze aansluiting helpt ICT-leveranciers om actuele API-informatie publiek beschikbaar te stellen.
Gedurende de komende maanden focussen we vooral op het testen van onze API met stakeholders, het leren van hun ervaringen en het verbeteren van de gezamenlijke oplossingen en documentatie. We starten daarnaast met het ontwerp en de realisatie van het front-end: de website waarmee gebruikers de API-bibliotheek kunnen raadplegen en doorzoeken. Dit front-end communiceert met de achterliggende bibliotheek via, hoe kan het ook anders, onze API.
In de tweede helft van dit jaar lanceren we het ZorgAPIs Platform: het developer portal biedt aansluitdocumentatie, onze API stelt data voor iedereen beschikbaar en het front-end maakt deze gegevens eenvoudig doorzoekbaar. Samen met leveranciers en zorginstellingen zullen we werken aan vulling van de API-bibliotheek en het verder verbeteren van opzet en impact.
Aan de slag met API’s
Wil je na het lezen van deze update eigen API’s publiceren of ervaring opdoen met REST API’s? Neem dan contact op met projectleider Arjan van Bremen en meld je geheel vrijblijvend aan als tester van de API-bibliotheek API.
Over de auteur
Arjan van Bremen is projectmanager voor de landelijke API-strategie voor de zorg bij Nictiz. Hij is betrokken bij trajecten als Wegiz, Nationale Bibliotheek en NVS ecosysteem. Zijn engineering achtergrond stelt hem in staat om complexe uitdagingen te doorgronden en samen échte oplossingen te creëren die bijdragen aan een innovatieve en toegankelijke zorg-ICT-markt.
