Onder passende zorg wordt ook verstaan dat de zorg duurzaam en toekomstbestendig moet worden gemaakt. Volgens gynaecoloog Wouter Hehenkamp is het daarom nodig dat zorgverleners, patiënten en de industrie daaraan aandacht besteden. Daarvoor pleitte hij tijdens zijn oratie ‘Individu versus collectief’. Als hoogleraar doelmatige en duurzame zorg bij Amsterdam UMC doet hij onderzoek naar een groenere zorgsector. De zorg is verantwoordelijk voor ruim 7 procent van de CO2-uitstoot in ons land en dat moet volgens hem anders.
“Naast duurzamer werken moeten we ook andere keuzes durven maken. We kunnen niet meer alles aan iedereen aanbieden. Die grenzen moeten opnieuw worden gedefinieerd”, meent Hehenkamp. Als het aan hem ligt moet ook de patiënt veel meer worden ingezet. Hij raadt aan om ook aandacht te vragen voor de milieu-impact van behandelingen bij de patiëntenvoorlichting. Volgens Hehenkamp bevordert dat de verantwoordelijkheid in de klimaatcrisis.
Milieu-impact benoemen
Een centraal thema in Hehenkamps duurzaamheidsonderzoek is het meten van de milieu-impact van de zorgpaden die patiënten doorlopen. Daarvoor maken hij en zijn onderzoeksteam gebruik van de zogeheten ‘levenscyclusanalyse’ (LCA). Dat is een methode om de totale milieubelasting van een product of dienst te bepalen gedurende de hele gebruiksperiode. Hehenkamp is van mening dat dankzij de LCA passende zorg kan worden hergedefinieerd waarbij milieu-impact een vast criterium moet worden.
Als gynaecoloog is Hehenkamp gespecialiseerd in de behandelingen van vrouwen met myomen (vleesbomen). Onderzoek naar duurzame behandelingen rondom myomen laat zien dat de meest kosteneffectieve behandeling niet altijd de meest milieubewuste behandeling is. Volgens hem wordt het tijd dat er in de zorgverlening ook antwoorden worden gezocht op vragen als: hoeveel uitstoot is een behandeling waard? En hoe verhoudt dat zich tot de kosten? Milieu-impact kan volgens hem bijvoorbeeld worden toegevoegd aan keuzehulpen. “Door patiënten hierover goed voor te lichten, stimuleer je hen om voor een duurzame behandeloptie te kiezen”, aldus Hehenkamp.
Commerciële belangen
In zijn oratie wierp Hehenkamp ook een kritische blik op commerciële belangen in de zorg. De marketing van nieuwe behandelingen ondermijnt volgens hem vaak de objectiviteit van vergelijkend onderzoek. Hierdoor komen soms behandelingen op de markt waarvan de effectiviteit niet of nauwelijks is bewezen, terwijl de ontwikkeling en de uitvoering ervan grote impact hebben op het milieu en op de zorgkosten. Volgens hem moeten zulke behandelingen eigenlijk alleen in onderzoeksverband worden vergoed. Bijvoorbeeld door de behandeling eerst te vergelijken met de standaardbehandeling. Of om de behandeling uit te voeren in een patiëntenpopulatie die beter past in de Nederlandse situatie.
Volgens hem wordt dan pas duidelijk hoe de behandeling in de écht werkt en kunnen mensen voorlichting krijgen over de voor- en nadelen ten opzichte van de oude behandeling. Op die manier wordt er echt voor kwaliteit en doelmatigheid gekozen. Hij vindt dat hierin een rol is weggelegd voor de overheid, in samenwerking met het Zorginstituut, de verzekeraars en beroepsverenigingen van medisch specialisten.
Eind september werd bekend dat de Nederlandse UMC’s een vervolg geven aan het Citrienfonds-programma. In Citrienfonds 3 gaat brancheorganisatie NFU aan de slag met concrete verbeteringen op de thema’s duurzaamheid, digitale inclusie en arbeidsmarkt.
