Na komende zomer worden de resultaten verwacht van het evaluatie- en begeleidingstraject van wat Trimbos, het Nivel, InBegrepen en MIND doen om te achterhalen wat de werkzame elementen zijn in de ‘Versnellers-aanpakken’. ZonMw is in 2022 het programma ‘Versnellers binnen de ggz’ gestart waaraan ongeveer twintig regio’s meedoen. ZonMw startte het programma om de wachttijden binnen de ggz aan te pakken.
Een versneller helpt daarbij met het opzetten of het versterken van de samenwerking tussen regionale partijen bij de wachttijdenaanpak. Onlangs verscheen het tussenrapport, waarin de aanpakken in de regio’s in kaart zijn gebracht. “Het valt op dat de Versnellers-aanpakken ambitieuze doelen hebben in verhouding tot hun bescheiden scope en opzet. Daarbij wordt uitgegaan van aannames die nog beter kunnen worden onderbouwd door verder onderzoek”, zegt Jasper Nuijen, senior onderzoeker Trimbos-instituut.
Via een literatuurstudie, de ontwikkeling van een overkoepelende verandertheorie en gesprekken en bijeenkomsten met versnellers en andere betrokkenen uit de regio’s, kregen de onderzoekers zicht op de doelen die de twintig regio’s met hun Versnellers-aanpakken willen bereiken. Het werd duidelijk wat de regio’s doen om deze doelen te behalen. Ook werden de onderliggende aannames over de werking van de aanpak duidelijk tijdens het onderzoek.
Samenwerking tussen domeinen
De focus in de Versnellers-aanpakken ligt op het verbeteren van de regionale samenwerking tussen verschillende domeinen, zoals ggz, huisartsenzorg en sociaal domein bij de instroom van cliënten. Die samenwerking is nodig om hulpvragers snel passende zorg of ondersteuning te kunnen aanbieden, al dan niet binnen de ggz. Hierin volgen de regio’s het landelijk beleid dat de laatste jaren is ingezet om de wachttijden binnen de ggz te verminderen. De scope van de versnellers-aanpakken kan als te smal worden gezien want uit recente analyses blijkt dat er meer nodig is om het probleem van de wachttijden binnen de ggz op te lossen.
Er is – zo blijkt uit onderzoek - een combinatie van oplossingen nodig en niet alleen de focus op de instroom van cliënten. “Er zijn ook mogelijkheden om verbeteringen door te voeren in de organisatie, structuur en werkwijze binnen de ggz zelf, en om uitstroom beter te ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan het bevorderen van integrale en persoonsgerichte zorg”, aldus Jenny Boumans, onderzoeker Trimbos-instituut. Daarnaast blijft het volgens Boumans cruciaal om te kijken naar hoe kan worden voorkomen dat mensen psychische klachten ontwikkelen waarvoor zij ggz-zorg nodig hebben. Dit vraagt volgens haar om een brede maatschappelijke aanpak. Kern van het idee van de Versnellers-aanpakken is dat door een goede samenwerking tussen domeinen hulpvragers sneller op de juiste plek hulp krijgen. Zowel binnen als buiten de ggz.
Hulp buiten de ggz
Verder komt uit de rapportages naar voren dat een groot aantal mensen op de wachtlijst eigenlijk beter kan worden geholpen buiten de ggz, bijvoorbeeld via sociale ondersteuning, zelfhulp, of herstelinitiatieven. Ook moeten verkennende gesprekken vooraf bij de ggz verdere onnodige doorverwijzingen naar de ggz voorkomen. Naar aanleiding van een verkennend gesprek kan breder en beter in kaart worden gebracht wat de hulpvraag is. Verder is het idee dat mensen met complexere problemen sneller naar de juiste zorg kunnen worden geleid via domeinoverstijgende overlegtafels.
Er is nog verder onderzoek nodig om te kijken in hoeverre al deze aannames kloppen. Als vervolg op het evaluatie- en begeleidingstraject wordt bekeken in hoeverre de aannames kloppen die de basis vormen voor de Versnellers-aanpakken. Dan wordt bekeken wat de mogelijke werkzame elementen zijn van de Versnellers-aanpakken. Ook wordt gekeken naar de belangrijke factoren zijn die hun werkzaamheid kunnen stimuleren of beperken. Daar gaan de onderzoekers na de publicatie van dit tussenrapport dan ook mee verder.
