De transformatieplannen betreffen niet alleen digitale en technische innovaties. Het gaat om het breed stimuleren van deels al lopende veranderprocessen voor een toekomstbestendige zorg, waarin zorgaanbieders, zorgprofessionals, patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars en gemeenten samenwerken. Transformatieplannen bijvoorbeeld die bijdragen aan de versterking van de samenwerking binnen de regio of tussen eerstelijnszorg en ziekenhuizen. Of een ziekenhuis dat wil omvormen naar een gezondheidscentrum, zo geeft de minister enkele voorbeelden.
Brede inzet transformatieplannen
Een transformatieplan kan naast de zorg die onder de Zorgverzekeringswet valt, volgens Kuipers bovendien ook zowel langdurige zorg als het sociaal domein betreffen, of juist de samenwerking tussen de verschillende domeinen. Het gaat in alle gevallen wel om plannen die het IZA-beoordelingskader voor impactvolle transformaties positief hebben doorlopen, en gefinancierd en bekostigd kunnen worden uit het Zorgverzekeringsfonds. Dit ‘Beoordelingskader Impactvolle transformaties en inzet transformatiemiddelen’ hebben alle IZA-partijen samen vastgesteld. Kuipers heeft de Tweede Kamer hierover eerder (19 januari 2023) geïnformeerd.
Kuipers gaat toezichthouder NZa (Nederlandse Zorgautoriteit) een aanwijzing geven om het raamwerk rondom de bekostiging te concretiseren. De NZa zal prestatiebeschrijvingen (betaaltitels) vaststellen voor impactvolle transformaties, met contractvereiste (er is een overeenkomst met één of meer zorgverzekeraars). De zorgverzekeraars beoordelen de transformatieplannen voor het aangaan van overeenkomsten met zorgaanbieders. De betreffende zorgverzekeraars en zorgaanbieders dienen samen de aanvraag bij de NZa in. De toezichthouder controleert of er echt overeenstemming is over het transformatieplan en of de aanvraag nog past binnen de beschikbaar gestelde transformatiemiddelen.
De zorgverzekeraars keren vervolgens op grond van de overeenkomsten met zorgaanbieders transformatiemiddelen uit aan de zorgaanbieders, met behulp van prestatiebeschrijvingen van de NZa. De nieuwe prestatiebeschrijving is volgens Kuipers met voorwaarden vanuit het eerdergenoemde IZA-beoordelingskader omkleed, zodat de kosten van transformatieprojecten op een rechtmatige wijze uit het Zorgverzekeringsfonds vergoed en gecompenseerd worden.
Voorwaarden toekenning transformatiemiddelen
Transformatieplannen moeten aan een aantal voorwaarden voldoen, willen ze het predicaat ‘impactvol’ krijgen. Zo moet de transformatie betrekking hebben op de Zvw. Ook mag er geen dubbeling zijn met bekostiging van reguliere zorg (want die wordt regulier bekostigd). Verder mag de vergoeding niet hoger zijn dan nodig om de transformatie te bewerkstelligen. Betrokken partijen mogen ook geen oneigenlijk concurrentievoordeel aan de transformatiemiddelen ontlenen. Bijvoorbeeld, kennis en kunde verkregen uit een transformatieproject dient om niet beschikbaar te zijn voor andere partijen.
Met de IZA-afspraken als uitgangspunt heeft Kuipers met Zorginstituut Nederland (Zorginstituut), NZa en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) een bekostigingswijze uitgewerkt. Hierbij vindt de betaling van de transformatiemiddelen voor de uitvoering van een transformatieplan door zorgverzekeraars aan zorgaanbieders plaats op basis van aparte prestatiebeschrijvingen met vrije tarieven. De aparte prestaties vormen de mijlpalen van een impactvolle transformatie. ‘De uitbetaling door zorgverzekeraars aan de zorgaanbieders vindt steeds plaats per bereikte mijlpaal. De prestatiebeschrijvingen met vrije tarieven geven voldoende ruimte voor maatwerk in de regio’, belooft de minister.
0,4 miljard gereserveerd voor 2023
In de ontwerpbegroting voor VWS over 2023 is al een bedrag van 0,4 miljard euro gereserveerd ten behoeve van een aantal IZA-afspraken waarvan bekostiging via de begroting in plaats van via zorgverzekeraars ‘logisch is’, schrijft Kuipers. Het totaalbedrag van 2,8 miljard euro is een maximum, er komen in principe niet meer transformatiemiddelen beschikbaar.
Zorgverzekeraars Nederland (ZN) zal bij de kwartaalbesprekingen (bestuurlijk overleg IZA) over de voortgang van de IZA-afspraken hiertoe informatie inbrengen, die dan door de NZa geduid wordt. ‘Deze voortgangsinformatie biedt de basis voor het bestuurlijk gesprek met alle partijen in het BO IZA. Zodra op basis van de monitoring duidelijk is dat de beschikbare middelen binnen afzienbare tijd uitgeput raken, nemen zorgverzekeraars geen nieuwe transformatieplannen aan.’
