De gezondheidszorg is in het verleden voor het grootste deel gebouwd op basis van de man als ijkpunt. Zo is bijvoorbeeld recentelijk pas aandacht voor hartklachten van vrouwen, die er in de praktijk regelmatig anders uitzien dan bij mannen en daardoor vaak nog steeds over het hoofd worden gezien. Gelukkig is er tegenwoordig meer aandacht voor problemen in het vrouwenhart, die vaak met name in de kleinste haarvaten zitten. Het jarenlang structureel over het hoofd zien van hartproblemen is slechts één voorbeeld waarbij de vrouw er bekaaid van afkomt in de gezondheidszorg. De gezondheidsachterstand van vrouwen is volgens Rathenau namelijk wereldwijd en structureel.
Gezondheidsachterstand bij vrouwen
Uit cijfers van de Nederlandse Emancipatiemonitor blijkt dat het aantal levensjaren in goede gezondheid bij vrouwen lager ligt dan bij mannen: 70,8 jaar tegenover 73,5 jaar. Vrouwen voelen zich ook minder gezond en ervaren vaker dan mannen lichamelijke en psychische problemen. Vrouwen hebben niet alleen andere klachten dan mannen aan gelijksoortige organen zoals het hart, maar ook heel andere organen en hormonale invloeden.
Denk onder meer aan de overgang die nog vaak door medici vrij snel weggezet wordt als een ongemak waar maar mee moet worden omgegaan. Vrouwen hebben duidelijk andere ziekten en aandoeningen dan mannen. Denk aan baarmoederhalskanker of eierstokkanker. Maar er zijn ook ziekten die bij een vrouw aanzienlijk vaker voorkomen dan bij mannen zoals borstkanker en osteoporose.
Apps, datastrategieën en apps
Volgens het Rathenau Instituut kan met de inzet van zorgtechnologie de gezondheidsachterstand van vrouwen ten opzichte van mannen voor een gedeelte worden ingelopen. Specifieke innovaties voor het vrouwenlichaam kunnen vrouwen bijvoorbeeld meer inzicht en keuzes geven ten aanzien van hun gezondheid. Het gaat onder meer om apps om de ovulatie- en menstruatiecyclus bij te houden, klinieken om eicellen in te vriezen of bloedtests om hartfalen bij vrouwen beter te diagnosticeren.
In Nederland zijn onderzoekers inmiddels steeds meer gefocust om technologie in te zetten speciaal voor vrouwen. Bij Universiteit Twente zijn onderzoekers bijvoorbeeld bezig met het ontwikkelen van technologie voor vrouwen zoals ontwikkelen van nieuwe datastrategieën, AI en technologieën die speciaal voor en mét vrouwen worden ontwikkeld. Dat laatste is belangrijk want technologie alleen is volgens Rathenau onvoldoende om de gezondheidsachterstand van vrouwen op te lossen.
Gezondheidskloof dichten
Ofwel het gat kan met gezondheidstechnologie wel kleiner worden gemaakt maar om de gezondheidskloof volledig te dichten is in de eerste plaats een (wereldwijde) verandering van de mindset nodig. Het is met name de vraag hoe zorgtechnologie en innovaties uitwerken op individuele vrouwen en op vrouwen als groep in de samenleving. Dit is in grote mate afhankelijk van de ontwerpkeuzes van ontwikkelaars en de manier waarop vrouwen die innovaties gebruiken.
Rosanne Edelenbosch, coördinator bij het Rathenau Instituut licht toe: “Technologie speciaal voor vrouwen (FemTech) kan vrouwen wel degelijk zelfbewuster maken over hun gezondheid en zelfvertrouwen geven bij de zorgvraag. Maar of een app, product of dienst dat daadwerkelijk doet, hangt af van de toepassing, vormgeving, en vergoeding. Ook neemt technologie de achterliggende oorzaken van de gezondheidsachterstand van vrouwen niet weg. Vrouwspecifiek onderzoek en beleid zijn nodig, bijvoorbeeld om de achterstand in kennis over het vrouwenlichaam in te halen.”
