Onderzoekers van het Johns Hopkins Children’s Center hebben ontdekt dat een AI-gedreven oogonderzoek bij jongeren met diabetes de kans op het vroegtijdig vaststellen van diabetische oogziekten kan vergroten. De AI-gedreven screening op diabetische oogziekten vergroot volgens de onderzoekers ook de kans dat patiënten hun ogen daadwerkelijk regelmatig hierop laten controleren.
Diabetische oogziekten, zoals diabetische retinopathie, kunnen zich voordoen wanneer de bloedsuikerspiegel niet goed onder controle is. Daardoor kan schade ontstaan aan de weefsels en bloedvaten in het netvlies, een aandoening die uiteindelijk kan leiden tot permanent verlies van gezichtsvermogen en blindheid.
Diabetische oogziekten
De onderzoekers, die hun bevindingen hebben gepubliceerd in Nature, stellen dat de prevalentie van diabetische oogziekten doorgaans lager is bij patiënten die jonger zijn dan 21 jaar. Naar schatting krijgt tussen de vier en negen procent van deze jongeren met diabetes type 1 te maken met diabetische retinopathie. Bij diabetes type 2 ligt dit percentage naar schatting tussen de vier en vijftien procent.
Het controleren, of screenen, van jongeren met diabetes type 1 of 2 is van belang om de aanwezigheid van diabetische oogziekten zoals diabetische retinopathie, vroegtijdig te diagnosticeren. Een vroege diagnose betekent dat de aandoening beter te behandelen is en ergere gevolgen voorkomen kunnen worden.
Deze screening moet liefst elk jaar uitgevoerd worden, maar in de praktijk gebeurt dat om diverse redenen niet altijd. Zo moeten patiënten hiervoor vaak naar een aparte zorgverlener, of een optometrist en wordt het onderzoek zelf, met oogdruppels voor de verwijdering van de pupillen, als onprettig ervaren. De onderzoekers stellen dat in de praktijk tussen de 35 en 72 procent van de jongere diabetespatiënten elk jaar zo'n screening laten doen.
AI Screening
Om dat percentage te kunnen verhogen hebben de wetenschappers onderzoek gedaan naar het gebruik van AI om het screeningsproces sneller en comfortabeler te maken. In een eerder onderzoek hebben zij al aangetoond dat een AI-gedreven methode met succes kan worden toegepast om diabetische oogaandoeningen te diagnosticeren.
Bij de nieuwe methode wordt met een camera vier foto's van de achterkant van de ogen gemaakt. Daarvoor is geen dilatatie - het verwijderen van de pupillen met oogdruppels - nodig. Deze beelden worden vervolgens met behulp van een AI-tool geanalyseerd om te bepalen of er al dan niet sprake is van diabetische retinopathie. Als de ziekte aanwezig is, kan de patiënt voor follow-up worden doorverwezen naar een optometrist of oogarts.
De inzet van AI bij de behandeling en controle van diabetes is een onderwerp dat ook in Europa speelt. In 2022 startte prof. dr. Bastiaan de Galan van Maastricht UMC+ in het kader van het MELISSA-project een onderzoek naar de ontwikkeling van een op AI gebaseerd hulpmiddel om mensen met diabetes te ondersteunen bij de behandeling met insuline.
Onderzoek
Voor het onderzoek van het Johns Hopkins Children’s Center werden 164 diabetes geselecteerd en in twee groepen verdeeld. De eerste groep, met 83 patiënten, kreeg standaard screeningsinstructies en -zorg, waarna ze werden doorverwezen naar een optometrist of oogarts voor een oogonderzoek. De tweede groep, van 81 patiënten, kregen allemaal een vijf tot tien minuten durend diabetisch oogonderzoek met de AI-tool. Dat onderzoek werd uitgevoerd tijdens een standaard controlebezoek aan hun endocrinologen, waarbij ze ook direct de resultaten van de screening ontvingen.
Van de eerste groep bleek uiteindelijk nog geen kwart (22%) van de patiënten een afspraak gemaakt te hebben met een oogarts of optometrist om de screening te laten uitvoeren. Bij de tweede groep hadden alle 81 patiënten de screening doorlopen. Het belang van de screening werd bovendien nogmaals aangetoond doordat maar liefst bij 31 procent van de patiënten uit de tweede groep een diabetische oogziekte vastgesteld werd.
“Met AI-technologie kunnen meer mensen worden gescreend, wat kan helpen om meer diabetes patiënten te identificeren die een vervolg oogonderzoek nodig hebben. Als we deze AI-methode breed kunnen gaan aanbieden op het moment dat de standaard diabetescontrole plaatsvindt, dan kunnen we daardoor mogelijk ook de progressie van diabetische oogziekten voorkomen", zegt Risa Wolf, MD, kinder-endocrinoloog bij het Johns Hopkins Children’s Center die het onderzoek leidde.
