De gezondheidszorg maakt steeds meer gebruik van de digitale patiëntenomgeving. Dat is handig voor patiënten. Maar hoe werkt zo’n digitale toegang tot informatie van het ziekenhuis voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven of beperkt gezondheidsvaardig zijn? Waar lopen ze tegenaan en wat kan hen helpen? Pharos deed net als vorig jaar onderzoek in drie ziekenhuizen en bundelde de inzichten.
Iwan is een man van middelbare leeftijd, praktisch opgeleid en heeft zijn leven lang hard gewerkt. Hij lijdt al enkele jaren aan diabetes en ook heeft hij chronisch last van zijn rug. Lezen en schrijven kan hij wel, maar omdat hij maar enkele jaren onderwijs heeft gevolgd, kost het hem veel moeite. Een computer gebruikt hij vrijwel nooit.
Iwan heeft al enige tijd rugklachten en wordt daarom door de huisarts doorverwezen naar de neuroloog in het ziekenhuis. “Ik wil u graag verder onderzoeken”, laat deze weten. “Meer informatie over het onderzoek en uw afspraken in het ziekenhuis, vindt u terug op het digitale patiënten portaal.”
Iwan krijgt van de baliemedewerkster een folder mee. Bij het verlaten van de spreekkamer voelt hij zich verloren. ‘Wat moet ik nu zelf nog doen en waar vind ik die informatie over het onderzoek?’ Vragen stellen durft hij niet, dan voelt hij zich dom.
Kwaliteit van zorg & efficiency
Zoals Iwan zijn er nog veel meer mensen die moeite hebben met het bijhouden van alle digitale ontwikkelingen. Eén op de drie mensen in Nederland (zie infographic rechtsonder) is beperkt gezondheidsvaardig. Dat wil zeggen dat ze moeite hebben met het vinden, begrijpen en toepassen van informatie over gezondheid. En één op de vijf (18%) Nederlanders heeft moeite met het gebruik van internet en computers. Chronische ziekten komen bij deze mensen relatief vaak voor.
Een goede kwaliteit van zorg, waarin toegankelijkheid voor de patiënt en efficiency voor de zorgverlener hand in hand gaan, is dan ook van groot belang. Want wat doet Iwan als hij straks van de neuroloog te horen krijgt dat hij de uitslag van zijn onderzoek rustig kan nalezen via het patiëntportaal? Weet hij deze te vinden?
En als hij deze informatie al vindt, bijvoorbeeld met hulp van een medewerker op de poli, hoe begrijpelijk is de informatie in zijn persoonlijke medische dossier dan voor Iwan? En wat betekent het voor de neuroloog om alle informatie op een voor Iwan begrijpelijke manier in het dossier vast te leggen?
Betrek álle gebruikers vanaf start
Als ziekenhuis kun je al bij de start van de ontwikkeling van de digitale patiënten-
omgeving rekening houden met de wensen en behoeften van deze grote groep patiënten, én met de wensen en behoeften van het eigen zorgpersoneel. Pharos, het expertisecentrum gezondheidsverschillen, volgde drie ziekenhuizen bij de ontwikkeling van hun digitale patiëntenomgeving: het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam, het UMC Utrecht en Ziekenhuis Rivierenland in Tiel.
De onderzoekers gingen hiervoor in gesprek met patiënten en mantelzorgers en met ziekenhuismedewerkers op verschillende niveaus, zoals bestuurders, medisch specialisten en patiëntenvoorlichters. Het onderzoeksrapport Toegankelijke Patiëntomgevingen, inzichten uit een actiebegeleidend onderzoek (zie kader links-
onder) beschrijft de inzichten uit dit onderzoek en brengt de casussen van de drie ziekenhuizen overzichtelijk in kaart.
