De aandacht voor AI in de zorg neemt nog steeds toe. Bijhouden van al het nieuws ter zake is bijna een dagtaak. Op de website van ICT&health verschenen in de periode 1 juli t/m 15 augustus alleen al 36 (!) nieuwsberichten over het onderwerp AI. En dat het onderwerp nog in een bepaalde fase van ontwikkeling is, blijkt onder meer uit de titels van twee van deze nieuwsberichten: ‘ChatGPT scoort minder dan 50 proces in medische diagnostiek’ en ‘Minder medische fouten door gebruik van AI in de diagnostiek’.
En wat is tussen al dat ‘nieuwsgeweld’ nu de praktijk van AI in de Nederlandse ziekenhuizen? Met de AI monitor Ziekenhuizen brengt M&I/Partners dit jaarlijks in kaart. Hieronder de belangrijkste resultaten voor 2024 op een rijtje, gebaseerd op onderzoek bij 47 vertegenwoordigers (CIO’s en CMIO’s) van 43 ziekenhuizen.
Kwart ziekenhuizen heeft (middel)langetermijnvisie en strategie inzake AI
Dit jaar vroegen we voor het eerst naar de aanwezigheid van een (middel)langetermijnvisie en strategie inzake AI in het ziekenhuis. In een kwart van de ziekenhuizen is deze aanwezig. De helft geeft aan dat deze in ontwikkeling is. In 30% van de deelnemende ziekenhuizen (+7% t.o.v. vorig jaar) is er Ai-beleid dat de kaders, normen en werkafspraken voor de inzet van AI beschrijft. In 40 procent (-5% t.o.v. vorig jaar) is Ai-beleid is ontwikkeling.
Reduceren werkdruk voornaamste drijfveer voor gebruik AI
In 89 procent van de ziekenhuizen is het reduceren van de werkdruk de voornaamste drijfveer voor het gebruik van AI. In de vorige editie stond de kwaliteit van zorg als belangrijkste drijfveer nog op nummer één. Verder verwacht 93% van de respondenten dat AI de komende vijf jaar een positieve impact zal hebben op de ervaring van de medewerker. Kortom, meer belang wordt gehecht aan betekenis van de inzet van AI voor de medewerkers in het ziekenhuis.
Bijna helft ziekenhuizen heeft AI-team
Ruim de helft (58%) van de ziekenhuizen kent een formele of informele Ai-voortrekker en is daarmee ordegrootte in lijn met voorgaande jaren (63% in 2023 en 66% in 2022). Deze editie is voor de eerste keer gevraagd naar de aanwezigheid van een AI-team. In 42 procent van de ziekenhuizen bestaat een dergelijk team, met een gemiddelde omvang van 5,7 fte. Veel voorkomende functionarissen in een dergelijk team zijn: data engineer, data scientist en medisch specialist.
AI voornamelijk ingezet als diagnostisch hulpmiddel
AI wordt in 63% van de ziekenhuizen ingezet ter ondersteuning van diagnostiek. Net als vorig jaar is dit ruimschoots de voornaamste toepassing. Op plaats twee komt – net als vorig jaar – AI ter ondersteuning van de prognose waarbij behandeluitkomsten worden ingeschat (23% van de ziekenhuizen).
Radiologie blijft koploper met implementaties en experimenten
De belangrijkste geïmplementeerde Ai-toepassingen vinden we - net zoals voorgaande jaren – met name op de radiologie (74%). Terwijl Ai-implementaties voorgaande jaren erg versnipperd waren over andere specialismen/afdelingen, is er dit jaar een duidelijke nummer 2 t/m 4 zichtbaar, te weten radiotherapie (13%), zorg in het algemeen (13%) en bedrijfsvoering (13%). De belangrijkste Ai-experimenten vinden eveneens plaats op de radiologie (52%), gevolgd door bedrijfsvoering (30%) en zorg in het algemeen (26%).
Nog nauwelijks Ai-implementatie op grote schaal
Er wordt sinds voorgaande edities van de AI Monitor in méér ziekenhuizen geëxperimenteerd met AI (69%; +26% t.o.v. vorig jaar) en AI is ook in meer ziekenhuizen – voornamelijk op kleine schaal – geïmplementeerd (60%; +6% t.o.v. vorig jaar). Daarmee is het percentage ziekenhuizen dat aangeeft AI (nog) niet toe te passen gedaald naar 7 procent (-26% t.o.v. vorig jaar). Net als vorig jaar geeft één ziekenhuis (2%) aan AI te hebben geïmplementeerd op grote schaal.
Meer dan helft ziekenhuizen gebruikt generatieve Ai
In 57% van de ziekenhuizen wordt gebruik gemaakt van generatieve AI. Denk aan gespreksverslagen met automatische transcripties, samenvatten van documenten en genereren van teksten.
Meer aangekochte dan zelfontwikkelde Ai-toepassingen
Geïmplementeerde Ai-toepassingen zijn over het algemeen vaker aangekochte varianten dan dat ze zelf worden ontwikkeld. Gemiddeld is in het ziekenhuis 64% van de geïmplementeerde toepassingen aangekocht, terwijl dit bij experimenten maar 45% betreft. Desalniettemin worden bij zowel implementaties als experimenten over het algemeen meer toepassingen aangekocht dan zelf ontwikkeld.
Monitoring van in gebruik zijnde AI-modellen vraagt aandacht
In 29% van de ziekenhuizen is bekend met welke frequentie AI-modellen opnieuw getest, getraind en gekalibreerd worden om fouten als gevolg van onder andere hallucinaties en drifting te voorkomen. In 11 procent van de ziekenhuizen gebeurt dit niet en in 54 procent van de ziekenhuizen is het onbekend of dit gebeurt.
Kijk hier voor de complete AI Monitor 2024.
Patrick van Eekeren en Wouter Gude zijn partner respectievelijk senior adviseur bij M&I/Partners.
