Succesvolle technische innovaties vergen meer praktijkgericht onderzoek

Om de toenemende druk en kosten in de zorg- en welzijnssector te beperken, wordt de inzet van technologie steeds belangrijker (1,2) en gestimuleerd door de overheid (2,3). Het gaat onder andere om technologische innovaties voor het stimuleren van hybride zorg, preventie en zelfmanagement, maar ook om digitale gegevensuitwisseling tussen organisaties en met cliënten (1,2,3). Centraal bij deze ontwikkelingen staat de kwaliteit van zorg voor de cliënt. De bewijskracht en toepasbaarheid van veel technologische innovaties is echter nog beperkt en vraagt om bredere inzet van praktijkgericht onderzoek1. De masteropleiding Advanced Health Informatics Practice (AHIP) heeft de ambitie om de impact van het praktijkgericht afstudeeronderzoek te vergroten door het versterken van de samenwerking tussen onderzoek- onderwijs en het werkveld.

Het ontwikkelen van effectieve technologische innovaties is complex en biedt geen garantie voor succesvolle implementatie en succesvol gebruik in de praktijk. De implementatie van technologische innovaties vraagt om vaardigheid, acceptatie en adoptie bij de diverse eindgebruikers. Daarnaast moeten de (technische) randvoorwaarden in een organisatie, maar ook de wet- en regelgeving, de innovatie mogelijk maken. Dit maakt duidelijk dat technologische innovaties erg context-afhankelijk zijn en benadrukt het belang van aanvullend onderzoek naar (bestaande) technologische innovaties in diverse contexten, oftewel praktijkgericht onderzoek.

Om de kans op succes van complexe technologische innovaties te vergroten, is het belangrijk om samenwerking te zoeken en in co-creatie te werken aan het ontwikkelen, implementeren en evalueren van technologische innovaties in zorg en welzijn (1). Het breder inzetten van praktijkgericht onderzoek en het werken in co-creatie met betrokken partijen sluit goed aan bij de ambitie van de Hogeschool Inholland: ’Meer synergie te creëren tussen onderwijs, onderzoek en het werkveld door samenwerking en co-creatie met de betrokken partijen’ (4).

Door samenwerking te zoeken in de driehoek onderwijs, onderzoek en werkveld kan de impact van het praktijkgerichte onderzoek vergroot worden: het leidt tot verbeteringen in het werkveld, de student professionaliseert zich, het levert nieuwe kennis op waarmee een bijdrage geleverd wordt aan maatschappelijke vraagstukken en het onderwijs blijft actueel met de meest recente ontwikkelingen. De afgelopen jaren zijn binnen de Hogeschool Inholland succesvolle stappen gezet door de opzet van living labs, leergemeenschappen, kenniswerkplaatsen en ‘centers of expertise’ waar momenteel vooral bachelor studenten in participeren.

Samenwerking en co-creatie AHIP
Samenwerking is ook voor de AHIP een belangrijke pijler. Deze opleiding leidt professionals op die optreden als bruggenbouwers tussen zorg en/of welzijn en ICT met als doel het innoveren van de eigen werkpraktijk door middel van technologie. Studenten volgen de opleiding in deeltijd en zijn allen werkzaam in zorg en/of welzijn en vanuit hun functie bezig met technologie.

Al vanaf het begin van de opleiding werken studenten tijdens de modules met opdrachten uit hun eigen organisatie, waardoor de verbinding naar het werkveld duidelijk aanwezig is. Daarnaast wordt interprofessioneel samengewerkt met andere opleidingen. Zo ontwikkelen AHIP-studenten conceptuele ontwerpen van e-health-toepassingen, die door bachelor studenten Informatica doorontwikkeld worden naar werkende prototypes. Deze prototypes kunnen vervolgens in de praktijk getest worden in een vervolgonderzoek. Hierbij kan een AHIP-student de rol hebben van opdrachtgever. Dit geheel wordt begeleid door onderzoekers van lectoraten van Inholland.

Oplossen vraagstuk
Voor het afstuderen brengen studenten van de master AHIP een vraagstuk uit hun eigen organisatie in dat op het grensvlak van zorg en/of welzijn en ICT ligt. Met het opzetten en uitvoeren van een praktijkgericht onderzoek leveren studenten een bijdrage aan het oplossen van het vraagstuk. In eerdere edities van ICT&health zijn diverse afstudeeronderzoeken van onze studenten beschreven. Sommige afstudeerprojecten leiden daadwerkelijk tot innovatieve technologische verbeteringen of in ieder geval bewustwording van de technologische mogelijkheden in de eigen organisatie. Door het verder versterken van de samenwerking met het werkveld en onderzoek (lectoraten) en meer in te zetten op werken in co-creatie ziet de AHIP kansen om de impact van het praktijkgerichte onderzoek verder te vergroten.

Ambitie AHIP
Dit studiejaar is begonnen met het verkennen van de mogelijkheden voor het verder versterken van de driehoek onderzoek-onderwijs-werkveld voor de masters. Er zijn gesprekken gevoerd met lectoren binnen Inholland (onderzoek) en brainstormsessies gehouden met docenten (onderwijs) om te onderzoeken waar kansen liggen voor verdere samenwerking tussen onderzoek en onderwijs. Daarnaast is tijdens het jaarlijks seminar zorg en ICT van 18 april jl. in Diemen een inspiratiesessie ‘praktijkgericht onderzoek met impact’ georganiseerd. In deze sessie is met een aantal enthousiaste studenten, onderzoekers én mensen uit het werkveld nagedacht over kansen en randvoorwaarden om de impact van praktijkgericht onderzoek in het werkveld te vergroten.

De volgende belangrijke aandachtspunten kwamen hieruit naar voren:

• Het creëren van draagvlak door alle relevante stakeholders tijdig in kaart te brengen en te betrekken;
• Het probleem of vraagstuk in co-creatie vaststellen en concreet maken;
• Doel(en) formuleren met een duidelijke focus en rekening houden met de randvoorwaarden en haalbaarheid binnen de organisatie.

Er werd ook aangegeven dat het betrekken van een breder netwerk buiten de organisatie kan helpen om de impact te vergroten. Een mooie opbrengst die meegenomen wordt in de vernieuwing van de module ‘voorbereiding praktijkgericht afstudeeronderzoek’ van de master AHIP, die komend studiejaar start.

In co-creatie
Het vernieuwde voorbereidingstraject is mede geïnspireerd door het document ‘cirkelen rond je onderzoek’ van het lectoraat Onderzoekend Vermogen van de Hogeschool Utrecht (5). Studenten worden in dit traject gestimuleerd om samen of in co-creatie met diverse relevante stakeholders uit de eigen organisatie en experts (onder meer onderzoekers) een praktijkvraagstuk te verkennen en gezamenlijk te komen tot een mogelijke oplossing, waarvoor vaak nog aanvullend onderzoek nodig is om dit te realiseren.

Dit onderzoek kan betrekking hebben op het ontwerpen, implementeren of evalueren van een technologische toepassing binnen de organisatie. Hierbij moet de student al vanaf het begin rekening houden met de randvoorwaarden en haalbaarheid binnen de eigen organisatie. Aan het eind van deze voorbereidingsfase presenteren studenten hun praktijkvraagstuk en plan van aanpak voor het uitvoeren van het praktijkgerichte onderzoek. Hierbij worden relevante stakeholders uit het werkveld en experts uitgenodigd om zich te laten inspireren en feedback te geven. Het doel hiervan is om een lerende setting te creëren voor studenten, kennisdeling te bevorderen, kansrijke ideeën voor grotere projecten eerder te signaleren en mogelijke samenwerkingsverbanden te stimuleren.

De opleiding vergroot hiermee de impact van het praktijkgerichte onderzoek voor de organisatie van de student en draagt daarmee bij aan het vermeerderen van de bewijskracht en haalbaarheid van technologische innovaties in diverse contexten. Door kansen en mogelijkheden te blijven zoeken voor vormen van co-creatie samen met het werkveld en onderzoek, werkt de AHIP mee aan een toekomst waarin de inzet van technologie succesvol bijdraagt aan betaalbare en werkbare kwaliteit van zorg en welzijn, met de cliënt als centraal uitgangspunt.