Whizzkids en IT brengen beelden en mensen samen

Zo’n 15 jaar geleden zat ik als analist samen met mijn collega’s van de cytologie in het VUmc baarmoederhals uitstrijkjes microscopisch te beoordelen. Kopje thee erbij, even koekeloeren over de oculairs van de microscopen en roddelen met je overbuurvrouw. Collega Paul van Diest was vertrokken uit het VUmc en afdelingshoofd geworden van de pathologie in UMCU in Utrecht. Of we het al hadden gehoord dat hij álle weefselcoupes liet digitaliseren. Wat een ambitie.

We snapten toen niet waarom Paul dat deed, waar hij naartoe wilde. Maar we waren onder de indruk. De eerste stappen naar digitalisering van de pathologie werden gezet. Nu, jaren later is de innovatiekracht groter dan we hadden durven dromen. De analisten van de celdiagnostiek microscoperen nog steeds, al is het aantal cytologisch analisten drastisch gedaald. De pathologie is sterk in beweging. Moleculaire pathologie maakt haar opmars, maar de digitalisering staat op dit moment on top of the lists. Want digitale communicatie en een dijk van een IT-systeem vormen het fundament voor iedere divisie in de zorg. Het zijn de whizzkids die deze verandering een slinger geven, alleen al door het mogelijk te maken. Weg met de geslepen glazen van die stof ge microscoop. Tijd voor keiharde bits en bites. Maar hoe doen die pathologen dat? En wat kunnen we verwachten in het volgend decennium?

Microscoop als boekensteun ‘By embracing technology, the world of digital microscopy can become what the galaxy is for an astronaut.’ Woorden van patholoog Alexi Baidoshvili, LabPON in Hengelo. Het grote diagnostisch laboratorium dat pionierde om de work ow, van weefselstukje tot microscopie, volledig te digitaliseren. De microscoop is daar inmiddels een boekensteun geworden. Wel een pronkstuk natuurlijk.

De ambities van LabPON liegen er niet om. Georgiër Alexi beschrijft in een white paper, gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift The Pathologist, dat het hem opvalt dat Nederlanders vanuit een open atmosfeer werken, korte lijnen hebben. Er is veel bereidheid om samen te werken. We zijn direct en welwillend. Misschien soms een beetje voorzichtig en nuchter, maar als je dan over die heuvel bent, dan spat de energie ervan af.

Alle pathologielabs digitaal Want het is Nederland die als eerste kan zeggen dat alle pathologielabs digitaal werken. En het is het Nederlandse Philips dat als eerste een FDA- goedkeuring kreeg om diagnostiek te bedrijven door middel van digitale microscopie. Philips is daarmee het eerste bedrijf ter wereld dat toestemming van de FDA heeft voor de toepassing van digitale pathologie in de diagnostiek. Voor Philips is deze goedkeuring van de zogeheten IntelliSite Pathology Solutions een belangrijke stap voorwaarts. Een van de mijlpalen van de laatste tijd voor de kankerzorg afkomstig van Nederlandse bodem. Die andere mijlpaal is het Pathology Image Exchange, PIE. Dit platform is het eerste landelijke digitale communicatiemiddel waarin pathologen binnen de pathologie digitale beelden van weefselcoupes met elkaar kunnen uitwisselen, van het ene naar het andere laboratorium. Dat betekent dat pathologen elkaar op een veel snellere manier kunnen consulteren dan voorheen.

Ook als pathologen samen naar bepaalde gevallen willen kijken, dan kan dat makkelijk via dit platform. Dat verhoogt de kwaliteit, want pathologen zullen meer gebruik maken van consultatiemogelijkheden. De aanvragend arts die bijvoorbeeld moet dealen met een moeilijke casus, moddert niet door, maar krijgt via PIE een supergespecialiseerd consult. En nog sneller ook nog. PIE: gezamenlijke database Stichting Palga is de databeheerder die dit mogelijk maakt. Deze stichting is door pathologen opgericht om de pathologiedata gezamenlijk te beheren. Een digitale landelijke Cloud die zijn oorsprong vindt bij een paar pathologen die in jaren 70 hebben doorgepakt. De uitslagen van alle pathologierapporten komen volledig geautomatiseerd in één gezamenlijke database. Die rapporten zijn in alle laboratoria in te zien door de pathologen en analisten die hiermee moeten werken. De kansen van het Palga-systeem en de uitbreiding naar digitalisering lijkt een simpele stap voorwaarts. Toch zijn er eerst bergen verzet. Dat begon met gedoe rond de software die feilloos en veilig aan moet sluiten. Leveranciers stonden niet direct te springen. Want deze standaardisatie past niet in het commerciële beleid van softwareleveranciers. Toch wisten de pathologen de ondernemers te overtuigen. ‘Jullie moeten gewoon mee’, zoals hoogleraar pathologie, Paul van Diest sprak in een interview voor BNR Nieuwsradio over dit project Pathology. In dit radio-interview werd de ene innovatie na de andere je om de oren geslingerd. Wat een potentie zit er in de pathologie.

VEILIGE DATA-UITWISSELING IS VOOR PATHOLOOG ZO OUD ALS WEG NAAR ROME

Zo oud als weg naar Rome Een veilige uitwisseling van data is voor de pathologen al bijna zo oud als de weg naar Rome. Maar hoe wordt de cybersecurity geborgd als patientendata én microscopische beelden worden uitgewisseld? Palga werkt met een beveiligde verbinding van lab-to-lab. Op het moment dat er een digitaal consult wordt gevraagd, worden de patiëntgegevens en de beelden van elkaar losgekoppeld. De patiëntgegevens gaan via de beveiligde ‘pijplijn’ naar het andere lab. De beelden gaan volledig anoniem via een ander traject. Op het lab waaraan geconsulteerd worden, komt dit weer samen. Geert Litjens, biomedisch ingenieur en onderzoeker zelflerende computers in de pathologie sprak ook in hetzelfde interview voor BNR: “Computeralgoritmes kunnen tegenwoordig zorgen dat je met zelflerende computers borstkanker metastases een stuk beter kan vinden dan de patholoog met zijn reguliere microscoop.”

Dat zelflerende vermogen wordt alleen maar beter met projecten zoals PIE. “De patholoog kan zeldzame vormen van kanker beter diagnosticeren als je data hebt van alle labs in Nederland. Maar ook in kankersoorten die heel vaak voorkomen zijn er moeilijke gevallen die expertise vereisen en daar kan PIE een hele belangrijke rol in spelen,” aldus de biomedisch ingenieur uit het Radboudumc.

Google in digitale pathologie

Maar er is meer. Google heeft zich ook op de digitale pathologie gestort. In een lymfeklierstudie uit het Radboudumc in Nijmegen heeft Google ook algoritmes ontwikkeld voor de zelflerende computer. Google gaat zich focussen op de werelddelen waar niet zoveel pathologen zijn, zoals Afrika en bepaalde delen van Azië. Zij willen een zelflerende computer in de microscoop bouwen zodat een patholoog op afstand meekijkt met degene die de pathologie beelden beoordeeld en wellicht minder expertise heeft.