‘Goed onderzoek vergt eerst zoektocht naar goede apparatuur’

Een zorgpad kun je niet zomaar aanpassen. Dat vraagt om gedegen onderzoek, waar je ook patiënten bij nodig hebt. Zoals bij het invoeren van telemonitoring. Emiel Verdaasdonk, darmchirurg in het Jeroen Bosch Ziekenhuis, is rondom dit onderwerp momenteel bezig met een wetenschappelijk onderzoek: MEDAL-C. “Het gevaar is dat je mensen te vroeg naar huis stuurt. Dat moet je niet willen en dat doen wij ook zeker niet”, benadrukt Verdaasdonk. Het onderzoek is dan ook zorgvuldig opgezet. Bovendien moet er goed worden uitgezocht met welke apparatuur het onderzoek wordt gedaan.

De afkorting MEDAL-C staat voor Monitoring Early Discharge After Laparoscopic-Colorectal surgery. In de studie kunnen alle patiënten tot 80 jaar die een geplande darmoperatie krijgen, als ze dat willen de dag daarna al naar huis. Daar worden ze gevolgd via thuismonitoring. “Omdat dit een studie is, houden we op dit moment nog een bed in het ziekenhuis vrij”, benadrukt Verdaasdonk. “Mocht er onverhoopt toch wat zijn, dan is er altijd plaats. Patiënten worden in dit onderzoek nog niet officieel ontslagen maar gaan drie dagen met verlof.” 

Volgens de darmchirurg wordt een van de grootste problemen in de zorg veroorzaakt door het tekort aan personeel. Dat bracht hem op het idee om te kijken wat er allemaal nog kan worden bereikt met technologie. Niet alleen in de operatiekamer, maar in de hele patiëntreis. Volgens hem moesten er wel mogelijkheden zijn om patiënten eerder uit het ziekenhuis te ontslaan na een operatie. Waar je vroeger na een blindedarmoperatie nog vijf tot tien dagen in het ziekenhuis moest blijven om te herstellen, worden nu mensen na één dag naar huis gestuurd. 

Verdaasdonk en zijn team zijn in 2019 begonnen met de voorbereidingen voor het onderzoek. Ongeveer 80 procent van de patiënten krijgt na de operatie geen complicaties. Maar je weet op voorhand niet wie de patiënten zijn die wel een complicatie krijgen. Complicaties ontstaan vaak de tweede of de derde dag na de operatie. Deze dagen verblijven patiënten nu nog allemaal in het ziekenhuis. 

Voordeel van thuis revalideren
“Mensen worden tegenwoordig steeds ouder en dat betekent ook steeds met patiënten met een uitgebreide, medische voorgeschiedenis. Dit zijn kwetsbare patiënten die goed herstellen als er geen complicaties zijn, maar snel achteruitgaan als er wel een complicatie optreedt. Een 70-plusser die nog nooit iets heeft gehad, heeft meer fysieke reserve dan een patiënt die bijvoorbeeld eerder een hartaanval heeft overleefd en nierfalen heeft. Ook deze trend heeft invloed op de personeelsdrukte en de stijgende zorgkosten. Dus als patiënten zelf thuis kunnen revalideren door thuismonitoring, heeft dat veel voordelen.” 

Als patiënten thuis revalideren door thuismonitoring, heeft dat veel voordelen

Om goed te kunnen monitoren, heb je betrouwbare apparatuur nodig. Apparatuur die goed de waardes meet en ook adequaat die waardes doorgeeft aan de zorgverleners in het ziekenhuis. De techniek die door de patiënt thuis wordt gebruikt, moet foutloos communiceren met de techniek in het ziekenhuis. Maar: hoe test je zoiets?

“Gewoon, door zelf apparaten van verschillende leveranciers te testen,” vertelt Verdaasdonk. “Alle vijf leden van de projectgroep hebben de sensoren mee naar huis genomen, opgeplakt en aan onze telefoon gekoppeld. Vervolgens zijn we gewoon gaan werken, slapen, wandelen. De volgende dag hebben we in het ziekenhuis bekeken of alle gegevens goed waren binnengekomen. We hebben zelfs gekeken of we ook allergische reacties kregen van de pleisters die we moesten opplakken.”

Stabiele toevoer data
Normaal houden verpleegkundigen na een operatie de patiënten in het ziekenhuis nauwlettend in de gaten. Driemaal per dag meten zij waardes zoals temperatuur, bloeddruk, zuurstofgehalte in het bloed en hartslag. Dat zijn dus de waarden die de in de studie gebruikte apparatuur sowieso moest kunnen meten, vertelt Verdaasdonk over de keuze van apparatuur. 

“Maar met thuismonitoring wilde ik ook continu kunnen meten. Daarom kwam ik uit bij de technologie van Masimo¹. Die bood al die mogelijkheden en je had inzage in de waarden en de grensbepalingen op welk moment een alarm moest worden verzonden. Andere merken sensoren hadden die mogelijkheden niet en ik wilde geen algoritme aangeboden krijgen, waarin ik geen inzage had. In het geval van de sensoren van Masimo konden we zelf ook de alarmering instellen. Wij krijgen in het ziekenhuis een signaal wanneer een waarde buiten de verwachte hoeveelheid trad. Dan konden we de patiënten bellen."

Bij thuismonitoring is het volgens de darmchirurg belangrijk dat de toevoer van data niet hapert en stabiel is. De gegevens die worden doorgegeven zijn duidelijk zichtbaar voor de patiënt. De zorgverleners in het ziekenhuis zien op een dashboard alle gegevens binnenkomen van de patiënten die zijn aangesloten op de sensoren. 

Innovatieplatform 
Bij de keuze van de apparatuur kregen Verdaasdonk en zijn team hulp van het innovatieplatform (I-Team) van het ziekenhuis en ingenieur Robert van der Westen van de TU Eindhoven. Samen hebben ze een lijst opgesteld met de ‘must haves’ en de ‘nice to haves’ van waarden die ze wilden meten. En zo zijn ze gaan zoeken naar sensoren voor het onderzoek. 

“Het uitgangspunt was dat je tijdig wilt weten of een patiënt thuis ook complicaties gaat krijgen. Je wilt zo vroeg mogelijk weten of er met een kwetsbare patiënt iets aan de hand is zodat we de patiënt tijdig terug naar het ziekenhuis kunnen laten komen. Er was nog geen onderzoek beschikbaar waaruit blijkt welke waardes goede voorspellers zijn om aan te geven door middel van thuismonitoring of iemand complicaties gaat krijgen of niet. Als iemand thuis complicaties krijgt en die waardes worden doorgegeven kan er een vertragende factor zijn. En dan moet iemand nog naar het ziekenhuis komen. Dat hebben we goed onderzocht.”

Voorafgaand aan de opname in het ziekenhuis vertelden de onderzoekers patiënten over de mogelijkheid van thuismonitoring. Mensen konden zelf aangeven of ze hiervan gebruik wilden maken. “Het is aan hen de keuze of ze willen meedoen. Om mee te kunnen doen moeten ze in bezit zijn van een smartphone en binnen een straal van dertig kilometer van het ziekenhuis wonen. En natuurlijk zelf vervoer hebben om naar het ziekenhuis te kunnen komen mocht daartoe aanleiding zijn. Het proces wordt grotendeels uitgevoerd door een team van verpleegkundigen. Zij zijn uitstekende ambassadeurs voor deze thuismonitoring en leggen de patiënten alles goed uit”, legt Verdaasdonk uit. 

Resultaten onderzoek
In het onderzoek is afgesproken dat er 60 patiënten aangesloten moeten zijn op het netwerk van Masimo om conclusies te kunnen trekken. Begin juli waren er 32 mensen aangesloten op het systeem. Van de 32 personen die tot dusver zijn aangesloten, zijn er na de operatie 20 patiënten daadwerkelijk naar huis gegaan. De andere 12 gingen bij nader inzien liever toch niet naar huis. 

Verdaasdonk: “Van de 20 mensen die wel naar huis zijn gegaan, hebben we er 5 vroegtijdig teruggezien. Maar die 5 mensen zijn goed te verklaren. In een geval ging het om misselijkheid en die heeft een anti-misselijkheidsmedicijn gekregen. Een keer ging het om een afwijkende waarde in de metingen maar dat was een enorme koortspiek. Die persoon had verder geen klachten maar hebben we voor de zekerheid toch opgeroepen om te checken. En bij drie patiënten die we hebben opgeroepen, was er sprake van een technologisch probleem. De metingen kwamen niet goed door. We hadden vooraf in het onderzoek afgesproken dat als dat zou gebeuren we de patiënten gingen terugroepen. Zowel de patiënten als wij konden duidelijk zien dat het om een technologisch issue ging, dus niemand maakte zich zorgen.”

De verwachting is dat in september of oktober er 60 patiënten aangesloten zijn geweest en de resultaten kunnen worden gedeeld.