Data- en privacybescherming zijn van cruciaal belang in de gezondheidzorg om het vertrouwen van patiënten te behouden. Medische gegevens bevatten vaak uiterst gevoelige informatie, zoals diagnoses en behandelplannen, die zorgvuldig moeten worden beschermd tegen ongeautoriseerde toegang. Het bevorderen van bewustzijn bij zowel zorgprofessionals als patiënten over het belang van privacybescherming is een integraal onderdeel van een succesvolle datastrategie in de gezondheidszorg.
Nadat in 2018 de AVG-wet van kracht ging, zijn er heel wat andere aanvullende wetten voor data- en privacybescherming voorgesteld en geïmplementeerd. Denk aan de Data Governance Act, de Data Act, de Network and Information Systems Directive (NIS) en NIS2-richtlijnen (vanaf september 2024), En dat is niet voor niets, de cyberdreiging is groter dan ooit. Volgens onderzoek van Rubrik Zero Labs is meer dan de helft van de Nederlandse organisaties het afgelopen jaar gevoelige data kwijtgeraakt.
Sinds kort ligt ook het voorstel voor de European Health Data Space (EHDS) op tafel. De EHDS is een belangrijke richtlijn, de zorgsector is namelijk in totaal goed voor 41 procent van alle datalekken in Nederland, blijkt uit het datalekkenrapportage 2022 van de Autoriteit Persoonsgegevens. Het is geen toeval dat de zorg een van de meest getroffen sectoren is als het aankomt op cyberaanvallen; medische data zijn wereldwijd namelijk zeer gewild.
Hoe kunnen zorgorganisaties ervoor zorgen dat hun data zo goed mogelijk beveiligd is én blijft, en dat de processen voor gezondheidsdata voldoen aan de alsmaar veranderende regelgevingen? De zeven stappen hieronder maken duidelijk hoe zorgverleners dit voor elkaar kunnen krijgen.
1. Bepaal wie waarvoor verantwoordelijk is
Het is belangrijk dat alle betrokkenen weten wie er verantwoordelijk is voor welke stap, en welke taken en acties hier precies bij horen. Stel vast wie verantwoordelijk is voor de manier waarop gevoelige gezondheidsdata verzameld en gebruikt wordt, en hoe deze gegevens verwerkt en gebruikt worden. Stel jezelf bovendien de vraag hoe patiënten momenteel verzoeken kunnen indienen om hun gegevens in te zien en/of hun gezondheidsdata eventueel te verwijderen
2. Voer een gap-analyse uit
Vervolgens begint de evaluatie van het huidige data- en privacybeleid door te analyseren hoe gezondheidsdata wordt verwerkt, welke data er precies wordt verzameld en met welke doeleinden, en wie – zowel binnen als buiten de organisatie – hier toegang tot heeft.
Kijk daarna naar de bestaande maatregelen om de gezondheidsdata te beschermen. Wordt de data bijvoorbeeld automatisch verwijderd na een bepaalde periode, en hoe lang is die periode? Vergelijk deze maatregelen met de compliance-vereisten van de huidige en toekomstige wet- en regelgevingen. Zo kunnen de gebieden waar actie nodig is, de gaps, worden geïdentificeerd, en kan je hierop anticiperen.
3. Zorg dat het bestuursniveau meewerkt
Zorgorganisaties moeten iedere stap nemen om de veiligheid van gezondheidsdata, intellectueel eigendom en bedrijfsgevoelige informatie te waarborgen. Dit gaat verder dan financiële en reputatierisico’s, er staan namelijk ook mensenlevens op het spel. Het is daarom essentieel om het bewustzijn op bestuursniveau te vergroten, en ondersteuning te krijgen voor de naleving van data- en privacywetgevingen.
4. Werk een actieplan uit
Vervolgens is het tijd om een tijdlijn op te stellen voor prioriteiten, stappen en acties die nodig zijn om de huidige en toekomstige data- en privacywetgevingen goed mogelijk na te leven. Het is hierbij belangrijk rekening te houden met huidige, maar ook toekomstige wetten, databeveiliging, verantwoordingsplicht, governance en privacyrechten.
5. Creëer bewustzijn in het gehele bedrijf
Met een concreet actieplan, kan je het gehele bedrijf erbij betrekken. Alle medewerkers moeten zich bewust zijn van de veranderingen die plaats gaan vinden om zo de data- en privacywetgevingen na te leven, en de verantwoordelijkheid vanuit hen die hierbij komt kijken. Denk aan het geven van trainingen over alle aspecten van databescherming, en een intern beleid voor databeheer.
6. Hervorm het Information Governance-framework
Om te voldoen aan de laatste data- en privacywetgevingen is het essentieel om het Information Governance-framework regelmatig bij te houden. Denk aan beleidsaanpassingen voor databeheer, classificatie en opslag van data, en noodherstel en beveiligingsprotocollen voor gevoelige data. Ook proactieve monitoring hoort hierbij, om zo potentiële kwetsbaarheden, datalekken, (pogingen tot) ongeautoriseerde toegang te identificeren en vervolgens de procedures in lijn te brengen met de huidige (en toekomstige) vereisten.
7. Audit, audit, audit
Met regelmatige (interne) audits, is een organisatie verzekerd van de naleving van regelgeving en databescherming. Het implementeren van een platform voor on premise- en cloud databeheer helpt hierbij. Door op deze manier de compliance te vereenvoudigen en beleidsregels te automatiseren krijgt een organisatie volledige transparantie over waar de data zich bevindt en hoe in de gehele infrastructuur aan de beleidsnaleving wordt voldaan.
Het landschap van wet- en regelgevingen is constant aan het veranderen, en dat is nodig: want het cyberdreigingslandschap verandert net zo snel, al dan niet sneller. Het is dan ook cruciaal voor alle organisaties, en de zorgsector in het bijzonder, om te voldoen aan alle wetten en richtlijnen én tegelijkertijd de gevoelige data te beschermen die aan de organisatie zijn toevertrouwd – van de persoonlijke gegevens van medewerkers tot de gezondheidsdata van patiënten.
