Vijf jaar geleden liep ik in een verpleeghuis in Denemarken mee om te onderzoeken of het personeel meer tijd voor zorg kon vrijmaken door het administratieve deel van het werk simpeler en slimmer te maken. Wat bleek? Door IT-systemen met elkaar te laten communiceren en administratie digitaal te organiseren, werd per zorgverlener twee uur per dag vrijgemaakt. Dat is geen rocket science, maar het resultaat van een keus en actie om de zorgmedewerkers te ontlasten. Het is tijd dat we op grote schaal eenvoudige stappen gaan zetten om de digitalisering van de zorg aan te zwengelen.
Daarover sprak ik tijdens een paneldiscussie op een handelsmissie van het Deens Koninklijk Huis aan Nederland, eerder in juni. Samen met topambtenaren van VWS en grote zorg- en technologiebedrijven, zoals Radboud UMC, Philips en ALK ging ik in gesprek over best practices en de toekomst van de gezondheidszorg. Technisch is er al heel veel mogelijk, maar om stappen te zetten, moeten we eerst prioriteren en keuzes maken.
Extra druk op zorg
In zowel Nederland als Denemarken zal vergrijzing extra druk op de zorg met zich meebrengen. En bovendien ligt in beide landen een nijpend personeelstekort op de loer. In Nederland is voorspeld dat dit tekort binnen 10 jaar zal oplopen naar 135.000 zorgverleners.
Waar Denemarken daarom de vlucht naar voren neemt, lijkt Nederland weinig vaart te maken met een landelijke aansturing op digitale uitwisseling van gezondheidsgegevens. En dat gaat op korte termijn zeer problematisch worden. KPMG voorspelt namelijk dat in 2026 de legacy zorg-IT systemen zoveel geld gaan kosten dat er geen budget voor innovatie meer overblijft.
Met dat in gedachten is het niet alleen onvoorstelbaar dat we in Nederland nog steeds werken met printjes, fax en cd-roms voor gegevensuitwisseling. We doen daarmee simpelweg zowel patiënt als zorgverlener te kort.
Digitaal gezondheidskluisje als basis
Denemarken heeft de vlucht naar voren genomen met het zogeheten digitale gezondheidskluisje. In dit systeem kan elke Deen inloggen om zijn of haar gezondheidsgeschiedenis te zien. Iedere zorgverlener kan daar met toestemming medische gegevens inzien en aanvullen. Zorgverleners kunnen problemen bespreken met andere zorgverleners en de meest recente evidence based informatie over specifieke onderwerpen vinden.
Het digitale gezondheidskluisje is ooit begonnen met een medicijnpaspoort, dat steeds verder werd uitgebouwd. De eerste stap was hier dus de landelijke keus dat zorg slimmer moest worden ingericht. En vervolgens de actie om met een product te beginnen en dat uit te bouwen.
Niet wachten op EU-plannen
Op Europees niveau is nieuwe regelgeving in de maak die standaardisatie van gegevensuitwisseling verplicht. De Europese stappen voor een European Data Health Space zijn echt veelbelovend. Maar het gaat veel tijd kosten en voeten in aarde hebben. En dat is maar goed ook. Publiek en privaat moeten hier samenwerken. Burgers moeten beschermd worden en weten dat er op een juiste manier met hun data wordt omgegaan.
Ik pleit ervoor niet te wachten met een patiëntendossier tot Europa het oplegt. Als je nu start met bouwen aan een nationale infrastructuur, kun je zelf direct de vruchten plukken. Een centrale plek van zorggegevens verlicht de druk van zorgverleners. Omdat informatie bij goedkeuring direct op te vragen is, vermindert dit de administratielast aanzienlijk. De arts kan dan meer focussen op zorg verlenen. Bovendien kan Nederland vandaag beginnen op dezelfde manier als Denemarken heeft gedaan. Pak een goed werkende infrastructuur – bijvoorbeeld het donorregister – en bouw die stap voor stap uit.
Enorme gezondheidswinst zorg
De toekomst van het uitwisselen van digitale gezondheidsgegevens stemt mij hoopvol. Als we met toestemming digitale gegevens kunnen uitwisselen, kunnen we met toestemming ook digitale gegevens met elkaar gaan vergelijken. Daar zit potentieel enorme gezondheidswinst.
Het vergelijken van geanonimiseerde data creëert namelijk waardevolle inzichten voor zorgverleners. Het is in de toekomst niet zo dat een computer een beslissing zal maken, maar het kan een zorgverlener onderbouwd advies geven. Doordat je daarmee ook nog kostbare tijd van een arts kunt besparen omdat het dossier van een patiënt altijd direct bij de hand is, snijdt het mes aan twee kanten.
Om van deze voordelen te genieten, is streng toezicht een absolute vereiste. Dat dit goed is in te richten, heeft het digitale gezondheidskluisje in Denemarken bewezen. Burgers hebben vertrouwen nodig in de partijen die werken met zorgdata en de uitwisseling daarvan. Om dat vertrouwen te waarborgen is niet alleen innige samenwerking tussen publieke en private partijen essentieel. Resultaten zijn dat ook. We moeten daarom doorpakken, keuzes maken en daarvoor gaan. Alleen dan kunnen we digitalisering inzetten om de best mogelijke zorg te bieden.
