In de toekomst kunnen sommige CT-scans mogelijk worden vervangen door een nieuw soort bloedtest. Het bloed van patiënten met uitgezaaide kanker bevat circulerend tumor-DNA, dat belangrijke informatie bevat over de ziekte. De bloedtest maakt het mogelijk om te beoordelen of de behandelingen effectief zijn, ongeacht het type kanker. Dit laten de resultaten zien van een nieuwe studie dat is uitgevoerd door onder meer het Nederlands Kanker Instituut.
Ook blijkt de nieuwe bloedtest nauwkeuriger kan meten dan CT-scans. Het maken van CT-scans is de huidige methode om te controleren of behandelingen succesvol zijn. “Op dit moment moeten patiënten naar het ziekenhuis voor een CT-scan om te bepalen of de behandeling aanslaat. Met de bloedtest zouden patiënten thuis of bij de huisarts hun behandeling in de gaten kunnen houden”, zegt Remond Fijneman van het Nederlands Kanker Instituut.
Tumor-DNA in bloedbaan
Kankercellen in het lichaam zijn vaak instabiel en sterven snel af, waardoor fragmenten van tumor-DNA in de bloedbaan terechtkomen. Dit circulerende tumor-DNA (ctDNA) bevat waardevolle informatie over de tumor. Door tumor-DNA te analyseren, kunnen artsen inzicht krijgen in hoe tumorcellen zich ontwikkelen en wat de ernst is van de ziekte. Met de nieuwe bloedtest kunnen artsen het tumor-DNA in het bloed meten en aan de hand hiervan bepalen of een kankerbehandeling aanslaat.
DELFI-TF test
De nieuwe bloedtest, genaamd de DELFI-TF-test, is ontwikkeld door het Nederlands Kanker Instituut, Johns Hopkins University en DELFI Diagnostics. Zij gebruikten de test in een studie om de hoeveelheden tumor-DNA te meten in bloedmonsters afkomstig van 174 patiënten met uitgezaaide dikke darmkanker. Deze monsters waren afkomstig uit de CAIRO5 fase III klinische studie, een eerder onderzoek dat zich richtte op het behandelen van dit type kanker. De onderzoekers bepaalden de DELFI-TF-score van de bloedmonsters, wat aangeeft hoeveel tumor-DNA er in het bloed aanwezig is. Hoe hoger de score, des te meer tumor-DNA er in het bloed zit. Een lage score geeft aan dat er weinig tumor-DNA in het lichaam aanwezig is.
De DELFI-TF test is niet de eerste bloedtest die aan de hand van tumor-DNA kan bepalen hoe een patiënt reageert op een behandeling. Maar deze test is wel mutatie-onafhankelijk in tegenstelling tot andere testen die tumor-DNA in het bloed meten. Dit houdt in dat onderzoekers kijken naar de lengte van kleine stukjes tumor-DNA, ook wel fragmenten genoemd. Deze DNA-fragmenten geven informatie over de aanwezigheid en grootte van een tumor, zonder dat je hoeft te weten van welke mutaties sprake is. Bovendien kan de test in de toekomst helpen om voor patiënten het aantal ziekenhuisbezoeken te verminderen en de druk op radiologie-afdelingen te verlagen.
Bijdrage test in praktijk
De test is op dit moment ontwikkeld op basis van bloedsamples van patiënten met uitgezaaide dikke- darmkanker. De eerste resultaten zijn veelbelovend, maar de onderzoekers willen de effectiviteit van de test bij verschillende kankersoorten bevestigen. Wat de test in de praktijk kan bijdragen aan de zorg van patiënten wordt op dit moment onderzocht in de DOLPHIN-studie. Het doel van deze studie is om te bekijken of artsen de test kunnen inzetten om kankerbehandelingen van patiënten te volgen. In het Nederlands Kanker Instituut en het Antoni van Leeuwenhoek is er de hoop dat de DELFI-TF-test in de toekomst een betrouwbare manier gaat bieden om de behandelingen van kankerpatiënten te volgen.
Nieuwe methoden
Er wordt ook al jaren onderzoek gedaan naar nieuwe methoden, anders dan de gangbare screeningstechnieken, om de diagnose kanker in een zo vroeg mogelijk stadium te kunnen vaststellen. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) startte tien jaar geleden de TESTBREAST-studie. Hierbij wordt onderzocht of door middel van bloedtests de aanwezigheid van borstkanker sneller kan worden gevonden dan bijvoorbeeld met een mammografie.
