Het gebruik van humane meetmodellen maakt het mogelijk om onderzoek naar medicatie en behandeling beter voorspelbaar en sneller toepasbaar te maken voor de patiënt. Om de ontwikkeling van humane meetmodellen te stimuleren – en zo dierproeven terug te dringen - willen de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF), ZonMw en Health~Holland (Topsector Life Sciences & Health) begin mei een nieuwe subsidieoproep openstellen. De oproep is gericht op doorontwikkeling van humane meetmodellen.
Gezondheidsonderzoek dat van goede voorspellende waarde is voor de situatie in de mens is belangrijk. Humane meetmodellen nemen de mens als uitgangspunt. SGF, Health~Holland, NWO-domein TTW en ZonMw hebben in dit kader het onderzoeksprogramma ‘Humane Meetmodellen’ opgezet. Via dit programma moeten publiek-private samenwerkingen kunnen dragen aan effectiever gezondheidsonderzoek voor de mens dat minder afhankelijk is van proefdieronderzoek.
Doorontwikkelen humane meetmodellen
De aankomende subsidieoproep Human Measurement Models: Next Steps in Model Development is gericht op het doorontwikkelen van veelbelovende humane meetmodellen. Voor deze subsidieoproep wordt PPS-subsidie (Privaat-Publieke Samenwerkingen-subsidie )beschikbaar gesteld. De PPS-voorwaarden zijn daarom van toepassing, waaronder een verplichte cofinancieringseis.
Begin juni organiseren de samenwerkende partijen een informatiebijeenkomst voor geïnteresseerden in de subsidieoproep. Tijdens deze bijeenkomst lichten zij de subsidieoproep en de bijbehorende (PPS-) voorwaarden toe en kunnen ze vragen beantwoorden.
Twee eerdere succesvolle financieringsrondes hebben geleid tot de financiering van 13 projecten. Hierbij is in totaal meer dan 9 miljoen euro beschikbaar werd gesteld aan publiek-private samenwerkingsprojecten. Zo meldde ZonMW in 2021 dat zes projecten in totaal 5 miljoen euro toegekend hadden gekregen.
Doel onderzoeksprogramma
De Samenwerkende Gezondheidsfonden investeren met het onderzoeksprogramma Humane Meetmodellen in de ontwikkeling en toepassing van humane meetmodellen. Hiermee willen ze bereiken dat middels humane meetmodellen onderzoek beter voorspelbaar en sneller toepasbaar is voor de patiënt. Deze meetmodellen nemen de mens als uitgangspunt en zijn bijvoorbeeld gebaseerd op humaan weefsel en humane data. Denk aan menselijk materiaal als stamcellen, weefsel na operaties of ‘organen-op-een-chip’.
Op dit moment wordt nog veel gezondheidsonderzoek met proefdiermodellen gedaan. Deze modellen blijken de situatie in de mens niet altijd goed te voorspellen. De verwachting is dat onderzoeksmodellen die gebaseerd zijn op de mens, de situatie in de mens beter benaderen dan proefdiermodellen. Op dit moment zijn humane meetmodellen voor veel gezondheidsonderzoeksvragen nog niet (voldoende) ontwikkeld of worden nog niet geaccepteerd door bijvoorbeeld autoriteiten of bedrijven.
Door de ontwikkeling van humane meetmodellen te stimuleren, willen de Samenwerkende Gezondheidsfondsen de wetenschap uiteindelijk minder afhankelijk maken van dierproeven. Het doel is dat humane meetmodellen op termijn het uitgangspunt worden voor gezondheidsonderzoek. Samen met de overheid en andere organisaties - waaronder Proefdiervrij, Topsector Life Sciences & Health (Health~Holland) en ZonMw lopen de financierders naar eigen zeggen voorop in de transitie naar proefdiervrije meetmodellen.
Proefdiervrije initiatieven
Er komen steeds meer initiatieven om dierproeven voor bijvoorbeeld medicatie-onderzoek te beperken. Zo wist een onderzoeksteam van Universiteit Utrecht in 2022 met een 3D-printer met ‘stabiele inkt’ nierbuisjes gedetailleerd na te maken. Deze buisjes bootsen uitstekend echte levende nierbuisjes na. Hierdoor kan, zonder dierproeven, onderzoek worden gedaan naar nierziektes en de behandeling daarvan.
Bij TNO werkt onder meer senior wetenschapper Evita van de Steeg aan een orgaanmachine die kan voorspellen hoe een medicijn in een lichaam reageert. Haar onderzoek helpt om geneesmiddelen sneller op de markt beschikbaar te maken én maakt minder dierproeven nodig, vertelde zij eind 2023.
