De Nederlandse Zorgautoriteit vindt de beweging ‘juiste zorg op de juiste plek’ (JZOJP) een essentiële ontwikkeling om er voor te zorgen dat de waarde van zorg voor patiënten centraal staat. Dat geldt ook bij bekostiging van deze zorg. Er is meer actie nodig om ook in de toekomst toegankelijke en betaalbare zorg van goede kwaliteit te behouden, zoals via e-health en andere digitale toepassingen.
Op terreinen als substitutie van zorg en taakherschikking gaat dit te langzaam, schrijft de NZa deze week in een brief aan het Ministerie van VWS. 'We nemen zelf maatregelen en verwachten ook meer van zorgaanbieders en zorgverzekeraars', aldus de brief. De acties van de NZa in het kader van de 'JZOJP'-ambitie richten zich op vijf thema’s:
- Verbetering van de bekostiging,.
- Contracten van zorgaanbieders en zorgverzekeraars.
- Substitutie en taakherschikking.
- Innovatie.
- Verantwoording.
De toezichthouder stimuleert betrokken partijen, zoals zorgverzekeraars, zorgkantoren en zorgaanbieders waar mogelijk om in te spelen op de ontwikkelingen. 'We passen de bekostiging en onze toezichtactiviteiten aan waar nodig. En we monitoren voortgang en ontwikkelingen via contracten en experimenten.'
Belangrijke rol JZOJP
Bij verbeteringen van de bekostiging speelt JZOJP een belangrijke rol, benadrukt de NZa. De waarde die de zorg voor de patiënt heeft, moet centraal staan. Er moet ruimte zijn voor samenwerking en maatwerk in de regio. De prikkel om volume te genereren moet verdwijnen en de zorgvraag van de patiënt is het uitgangspunt.
Innovatie kan invulling geven aan JZOJP. Mogelijkheden voor het declareren van e-health zijn in de afgelopen jaren al flink verbeterd, schetst de toezichthouder. 'De komende periode zetten we hier nog sterker op in. Voor innovaties kan indien nodig een experimentaanvraag bij de NZa worden ingediend. Van de 98 experimenten (2012-2018), zijn 83 experimenten overgegaan in de reguliere bekostiging. Ook verkennen we de mogelijkheid voor een facultatieve prestatie in de medisch-specialistische zorg. Dit geeft zorgverzekeraars en aanbieders de ruimte om nieuwe prestaties af te spreken.'
Reden voor de NZa om samen met genoemde partijen de mogelijkheid te verkennen om de verantwoording beter aan te laten sluiten op de beweging die ‘juiste zorg op de juiste plek’ voor ogen heeft. Verantwoording helpt om de rechtmatigheid van zorgdeclaraties te borgen. Ruimte bieden via nieuwe manieren van verantwoording, die aansluit bij het sector overstijgende karakter van de zorg, helpt zorgaanbieders, zorgverzekeraars en zorgkantoren om de zorgvraag centraal te stellen.
Via contracten geven zorgaanbieders en zorgverzekeraars samen invulling aan de veranderingen, schrijft de NZa verder. 'We gaan met zorgverzekeraars en zorgkantoren in gesprek over hun (regio)visie op ‘juiste zorg op de juiste plek’. En, hoe zij in hun contracten hier invulling aan geven.' Verder kan in sommige sectoren taakherschikking ook een goede bijdrage leveren aan ‘juiste zorg op de juiste plek’.
NZa: belangrijke bijdrage e-health
In februari 2019 stelde de NZa dat e-health een belangrijke bijdrage kan leveren aan het inzetten van Juiste zorg op de juiste plek/plaats. Digitale innovatie zoals telemonitoring, die zorg op afstand in plaats van in het ziekenhuis mogelijk maakt, kan de ambitie van de overheid, zorgsector en zorgverzekeraars op dit gebied ondersteunen. Over haar plannen op dit gebied stuurde de NZa destijds ook een brief naar het ministerie van VWS.
In de zorg bestaan al veel e-health toepassingen, maar vaak nog op kleine schaal, aldus de toezichthouder in de brief. De NZa wil een bijdrage leveren aan het stimuleren van zorg op de juiste plek door het mogelijk te maken deze toepassingen breder in te zetten, zodat mensen bijvoorbeeld zorg thuis kunnen krijgen en niet onnodig naar het ziekenhuis hoeven. Dit gebeurt al steeds vaker voor mensen met chronische aandoeningen zoals COPD, hartfalen of IBD (COPD InBeeld, Hartwacht, MijnIBDCoach).
Voordelen van thuis monitoren of digitaal overleggen is dat problemen eerder gesignaleerd worden en een reis voor een consult naar het ziekenhuis niet nodig is. Momenteel is het in de bekostiging echter soms niet lonend om bestaande zorg te vervangen voor zorg ondersteund door e-health toepassingen. Verzekeraars en aanbieders kunnen in zulke gevallen ook een vast bedrag per patiënt afspreken voor bepaalde behandelingen (gebundelde betaling) waarbij juist zorg dichtbij een plek krijgt. Het ministerie van VWS en de NZa overwegen al langer om met partijen in de zorg samen een overzicht op te stellen voor zulke innovatieve contracten.
Aanpassing regels medisch-specialistische zorg
In april maakte de NZa bekend dat het de regels voor medisch-specialistische zorg 2020 aan ging passen om ‘zorg op juiste plek’ te stimuleren. Als reden noemde de toezichthouder dat een andere manier van zorg organiseren nodig is om medisch-specialistische zorg betaalbaar en toegankelijk te houden. Verder moet meer samenwerking tussen zorgprofessionals onderling met de aangepaste regels gestimuleerd worden.
De overheidsambitie van juiste zorg op de juiste plek betekent zorg dichtbij huis leveren als het kan, alleen in het ziekenhuis als het moet, zo stelt de NZa. Dit is een ambitie die ook door steeds meer ziekenhuizen en zorgverzekeraars omarmd wordt. Dat gebeurt onder meer door ziekenhuizen omzetgaranties te bieden wanneer ziekenhuiszorg verplaatst wordt naar de thuissituatie. Het Nivel pleitte ook in april in een verkennende studie voor meer uniforme afspraken om de veilige toepassing van dergelijke complexe zorg te ondersteunen.
De NZa wil dat zorgaanbieders en zorgverzekeraars afstappen van traditionele contractafspraken waarbij belonen op basis van volume het uitgangspunt is. In plaats daarvan moeten contracten die gebaseerd zijn op waardegedreven zorg de norm worden, zodat zorg op de juiste plek en doelmatige inzet van mensen en middelen een stap dichterbij komt. De toezichthouder stelde in april dat het dan ook belangrijk is dat zorgaanbieders en zorgverzekeraars in de contractering voor 2020 extra aandacht besteden aan de juiste zorg op de juiste plek en vernieuwende afspraken maken.
