Ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland pleiten met zusterorganisaties uit Duitsland, Frankrijk, Denemarken en Ierland voor Europese spelregels - naar Fins voorbeeld - om hergebruik van medische data te regelen. Daaronder valt ook het combineren van deze gegevens met bijvoorbeeld gedrags- of genomische data voor onderzoeks- en behandelingsdoeleinden. Alleen zo kunnen de ongekende mogelijkheden van hergebruik van medische data voor een betere gezondheid van burgers gerealiseerd worden. Dat is de kern van position paper 'The need for a common European Health Data Space'.
Om vertrouwen van 450 miljoen Europese burgers te krijgen in hoe wordt omgegaan met hun medische data is het volgens de bij de position paper betrokken ondernemersorganisaties essentieel dat er geen 'Cambridge Analytica'-affaire met medische data plaatsvindt in de EU. Dat vergt daarom duidelijke spelregels op EU-niveau.
Omgekeerd kan het beter benutten van medische data onder meer wetenschappelijk en praktisch onderzoek (zoals naar nieuwe medicijnen of vaccins) en gezondheidsdiensten (zeker in combinatie met gezondheidsgerelateerde apps, wearables, sensoren c.q. internet of things) enorm versnellen. Dat biedt kansen voor de gezondheid van EU-burgers én economische kansen: veel scale-ups - ook uit Nederland - kunnen zo makkelijker doorgroeien naar ‘digitale gezondheidskampioenen’ op de grotere interne EU-markt en daarbuiten.
Spelregels hergebruik medische data
VNO-NCW kwam in oktober 2020 met een vergelijkbaar pleidooi. Beleidssecretaris Anthony Stigter schreef destijds dat er duidelijke spelregels moeten komen voor het ‘secundair’ gebruik van medische data, om vertrouwen te scheppen in dit hergebruik. 'Bij voorkeur geldig voor heel Europa (als zusje van de AVG-richtlijn), want dat stimuleert de doorgroei van digitale scale-ups op het Europese continent naar digitale wereldwijde gezondheidskampioenen.'
Nederland kan al beginnen met een nationale wet op secundair gebruik van gezondheids- en medische data, aldus VNO-NCW. 'Duidelijke spelregels en goede waarborgen zijn immers noodzakelijk om te werken aan vertrouwen. Vertrouwen dat partijen die zich bezig houden met gezondheid – publiek én privaat – op een verantwoorde manier bijdragen aan een vitale en gezonde samenleving. In Finland hebben ze al zo’n wet, die wereldwijde grote belangstelling krijgt. Tijd voor de politiek om hier ook in Nederland werk van te maken.' Onlangs nam de Tweede Kamer op dit punt een motie aan.
Uitwisseling medische data
De wijze waarop medische gegevens zijn georganiseerd, verschilt enorm omdat ieder EU-land zijn eigen stelsel van gezondheidszorg kent. In sommige landen is sprake van een centraal georganiseerd elektronisch patiëntendossier (zoals in Finland). In landen met een decentraal zorgstelsel (zoals Duitsland of Nederland) zijn medische gegevens gefragmenteerd over vele zorgaanbieders met hun eigen ICT-leveranciers.
In Nederland heeft de Tweede Kamer daarom de minister voor Medische Zorg eerder opgeroepen om regie te nemen. Ook de Sociaal-Economische Raad (SER) heeft onlangs gewezen op het belang van regie op goede gegevensuitwisseling. Daarom zijn er stimuleringsregelingen voor informatie-uitwisseling gekomen, waarvoor totaal ruim 440 miljoen euro is gereserveerd. Ook wordt een wet voor verplichte gegevensuitwisseling voorbereid.
Aanvullende acties
Het bedrijfsleven heeft aanvullende acties in gang gezet om gegevensuitwisseling binnen de zorg eenvoudiger te maken. VNO-NCW en MKB-Nederland riepen in oktober 2019 alle grote ICT-leveranciers in de zorg al op om zich aan te sluiten bij het maart dat jaar gepresenteerde manifest Samen Vooruit. De meeste leveranciers, inclusief Chipsoft, hebben dat gedaan. Zij werken in de gelijknamige taskforce van VNO-NCW, MKB-Nederland en VWS, samen om dat manifest in de praktijk uit te werken en tot een succes te maken. Met ‘Samen vooruit’ willen de ondernemersorganisaties gestandaardiseerde digitale gegevensuitwisseling in de zorg versnellen.
European Health Data Spaces prioriteit
De nieuwe Europese Commissie heeft als prioriteit om te komen tot European Health Data Spaces. Het doel is om uitwisseling van gezondheidsgegevens makkelijker uitwisselbaar en toegankelijker te maken. Niet alleen voor een betere gezondheidszorg (primair gebruik van medische data), maar ook voor gezondheidsonderzoek en beleidsvorming (hergebruik van medische data). De coronacrisis onderstreept het belang om medische data makkelijker te kunnen uitwisselen.
De ondernemersorganisaties uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en Ierland omarmen in hun position paper dit initiatief van de Europese Commissie. Het initiatief moet in eerste instantie de samenleving ten goede komen, omdat innovatieve technologieën en behandelingen vergemakkelijkt worden en wetenschappelijk onderzoek naar gezondheid wordt versneld.
In het verlengde daarvan wordt het ook makkelijker om nieuwe gezondheidsdiensten aan te bieden, die medische data combineren met gedragsdata van bijvoorbeeld apps, sensoren en andere IoT-toepassingen. Sommige grotere werkgevers bieden hun werkenden al dit soort nieuwe digitale vitaliteitsdiensten aan. Dat kan op termijn als hefboom fungeren voor een beweging naar meer preventieve gezondheidszorg.
Economische kansen
Het biedt volgens de ondernemersverbanden echter ook economische kansen, bijvoorbeeld doordat scale-ups in Nederland makkelijker kunnen doorgroeien naar ‘digitale gezondheidskampioenen’. Er ontstaat, met andere woorden, een grotere interne Europese markt voor gezondheidsdiensten. Om digitale investeringen terug te verdienen, is vooral schaal nodig als een voorwaarde voor succes.
De ondernemersorganisaties benadrukken dat dit niet alleen technisch vraagstuk is. Voor het vertrouwen van burgers in een zorgvuldige omgang met hun medische gegevens zijn op Europees niveau duidelijke spelregels nodig over het hergebruik van medische data en combineren met andere data. Voorbeeld in dit verband is Finland, die sinds kort zijn eigen Wet op secundair gebruik van medische data kent.
Bijzonder is dat de ondernemersorganisaties zelf dus vragen om Europese duidelijke regels, die het vertrouwen van Europese burgers helpen organiseren. Tot slot bieden de organisaties aan om, naar het voorbeeld van ‘Samen Vooruit’ in Nederland, een Europese gedragscode van de industrie te maken voor een zorgvuldige omgang met medische data.
