Wie een smartphone heeft, kan in de meeste gevallen gebruik maken van een virtuele assistent. Apple heeft Siri en Google heeft ‘Google Assistant’. De tijd met basisfuncties zoals muziek starten of iemand bellen ligt achter ons: virtuele assistenten van nu kennen je agenda en sociale netwerken en doorzoeken het web om voor jou relevante informatie te vinden. Bovendien worden ze continu ‘intelligenter’, waardoor het steeds meer op een conversatie gaat lijken tussen twee mensen. In dit stuk een overzicht van wat op dit moment bekend is over dit onderwerp in de wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke literatuur.
Je komt virtuele assistenten in een wat ander jasje al langer op websites tegen, als zogeheten ‘intelligent virtual agents’, die je als klant helpen bij het uitkiezen van een product of vragen beantwoorden. Niet iedereen is daar blij mee, omdat de functies beperkt zijn: ze kunnen niet overweg met vragen en kennen gebruikers onvoldoende. Ook bestaan al langer ‘chatbots’ om mee te converseren. Al in 2004 verscheen ‘Alice’ op het welbekende ‘MSN Messenger’, waaraan je vragen kon stellen over weer en verkeer. Inmiddels namen de ontwikkelingen een vlucht, met voorbeelden zoals chatbot ‘Xiao-ice’[1] van Microsoft (al eens genoemd in de laatste uitgave van ICT&health) met maar liefst 20 miljoen Chinese gebruikers, waarvan sommige de bot zelfs zien als hun partner. Het is dan echt de ‘persoon’ waar ze naar toe gaan als ze het moeilijk hebben. In 2013 werd in de film ‘Her’ [4] al gespeculeerd over dit fenomeen, waarbij de hoofdrolspeler verliefd wordt op zijn virtuele assistent - met alle gevolgen van dien. Toepassing in de zorg Voorbeelden van het gebruik van virtuele assistenten in de zorg zijn er ook. Zoals Tess [5], de psychologische coach die mensen helpt bij vragen over angsten en andere psychologische problemen. De algoritmes zijn gebaseerd op cognitieve gedragstherapie en de gedachte is dat Tess screening van grote groepen mensen op zich kan nemen en eenvoudige behandelingen overneemt. De echte therapeut heeft dan meer tijd over voor patiënten met een meer complexe hulpvraag. Een ander voorbeeld is Nadia, een 3D avatar, gemaakt voor een Australische verzekeraar [6]. Puur uit nood, want de druk op het systeem was te groot. Nadia is er om mensen met een handicap beter te laten communiceren met de helpdesk. Bijzonder is dat ze gemaakt is door de makers van de SF-film Avatar en is ingesproken door actrice Cate Blanchett.De belasting voor de bestuurder tijdens rijden was met zo’n virtuele assistent hoger dan zonder.Binnen de zorg bestaat ook Babylon, een app van een Brits bedrijf. Babylon bevat een soort bot die aan triage kan doen, om je vervolgens aan één van hun dokters te verbinden als het nodig is. Een studie vond dat de bot in 100% van de gevallen een klinisch veilige uitkomst gaf, terwijl de precisie van de triage op 90,2% lag. Een ‘precieze triage’ werd gedefinieerd aan de hand van een ‘gouden standaard’ triage, gedaan door een panel van dokters. Naderhand geteste verpleegkundigen en dokters gaven in 97% en 98% van de gevallen een veilige uitkomst en waren in 73,5% en 77,5% van de gevallen net zo precies als de gouden standaard [2]. In Nederland voerde het Maastricht UMC in 2016 een proef uit met een virtuele assistent om patiënten met hart en vaatziekten te behandelen. Deze virtuele verpleegkundige, Molly [3], kan informatie en adviezen geven, of zaken registreren.
