Het doorvoeren van EU-regulering zoals de European Health Data Space is van groot belang om de medische data die al breed beschikbaar is, echt te laten werken voor patiënten. Tegelijkertijd is het belangrijk om digitalisering niet als oplossing voor alle uitdagingen in de zorgsector te zien. Soms is het effectiever om administratielasten door regulering te verminderen in plaats van te digitaliseren. Dat waren enkele conclusies die op de eerste dag van het Deense staatsbezoek aan Nederland getrokken werden.
Op maandag 20 juni begon het tweedaagse handelsbezoek van Denemarken aan Nederland, geleid door het Deens Kroonprinselijk paar Frederik en Mary. Het bezoek richt zich op de energietransitie (stadsverwarming, energie-efficiëntie en windenergie op zee) en gezondheidstechnologie (HealthTech en MedTech). Nederland en Denemarken delen een innovatieve mindset en een focus op duurzaamheid, digitale oplossingen en geavanceerde technologie in onder meer de zorg.
Onder de kop ‘Samenwerken voor groene en slimme oplossingen’, moet het bezoek Deense en Nederlandse beleidsmakers, bedrijven en experts binnen de zorg en de energiesector samenbrengen, om oplossingen te zoeken voor toekomstige uitdagingen.
Belangrijkste uitdagingen zorg
“Onze landen hebben veel gemeen, ook op het gebied van gezondheidsuitdagingen”, zo opende kroonprinses Mary het eerste onderdeel van de healthtech/medtech-track, een discussie tussen een panel van (vooral Nederlandse) afgevaardigden van onder meer overheid, zorgaanbieders en technologiebedrijven. “Vergrijzing, te weinig personeel, te hoge kosten zijn de drie belangrijkste uitdagingen waarmee we allebei te maken hebben.”
“Tijdens de Covid-19 pandemie hebben beide naties gekeken naar health en med tech als één van de oplossingen. Digitalisering in de zorgsector ging sneller dan ooit, mede doordat er gebouwd werd op publiek-private samenwerking. De pandemie heeft het belang van een sterke, flexibele zorgsector onderstreept en de rol van gezondheids- en medische technologie hierbij.”
Om de zorgsectoren in landen als Denemarken en Nederland toekomstvast te maken, moeten we samenwerken en leren van elkaar”, aldus de kroonprinses. “Denemarken heeft veel kennis en – slimme, digitale - oplossingen te delen waar andere landen van kunnen profiteren, die hen kunnen inspireren. Op gebieden zoals robotica, smart home solutions.”
Patiënt centraal
De kroonprinses stelde tot slot blij te zijn dat er zoveel publieke en private partijen aanwezig zijn tijdens het staatsbezoek die de genoemde samenwerking kunnen realiseren voor een zinvolle digitalisering in de zorgsector. “Daarbij moet de patiënt natuurlijk altijd centraal staan. De komende dagen moeten laten zien hoe we dit allemaal in de praktijk kunnen realiseren.”
Tijdens de paneldiscussie die volgde, werd er gekeken naar het belang van en de manieren om data in te zetten voor patiënten, zorgprofessionals en zorg, maar ook naar het verplaatsen van zorg dichterbij huis met concepten zoals telemonitoring en de mate waarin dit kan plaatsvinden
Nieuwe technologie en digitalisering moeten een toekomstvaste zorgsector mogelijk maken, stelde moderator Jakob Skaarup Nielsen, CEO van het publiek private samenwerkingsverband Health Denmark. “In Nederland en Denemarken zijn er op gebieden zoals financiering en regulering al veel structurele hervormingen doorgevoerd of ingezet. Ziekenhuizen zijn er steeds meer vooral voor de gespecialiseerde behandelingen, terwijl meer generieke behandelingen steeds vaker thuis of in lokale medische centra plaatsvinden.”
Dat maakt echter een samenhangend zorgpad belangrijker dan ooit. Daar is ook een goede beschikbaarheid en uitwisseling van data voor nodig (iets dat Denemarken al jaren doet via een gecentraliseerd datasysteem dat al aardig toewerkt naar een landelijk EPD). “Hiervoor hebben onze burgers ook toegang tot digitale oplossingen nodig.”
Rol van EU-regulering
Volgens panellid Roland Driece, directeur Internationale zaken van VWS, kan het EU-wetsvoorstel voor een European Health Data Space een grote rol spelen om digitalisering in de zorg dichterbij te brengen. “Beschikbaarheid van de juiste data op juiste plek is van groot belang voor betere zorg. Interoperabiliteit ook op Europees niveau wordt steeds belangrijker. We reizen steeds meer en willen dan graag als we ziek worden of een ongeluk krijgen, ook elders dezelfde zorg krijgen.”
Maar de benodigde uitwisseling van patiëntdata is in Nederland al niet makkelijk door uiteenlopende systemen, uit privacyoverwegingen. Laat staan als Nederlanders patiënt worden in een ander land of daar heen gaan voor behandeling. “Ik geloof dat het voorstel van de EC belangrijk is en ons kan helpen om zorg EU-wijd te verbeteren. Betere en veilige toegang kan helpen betere zorg te krijgen, maar is ook van belang voor bv medisch onderzoek, zoals naar zeldzame ziekten.”
Inzet data in zorg
Gebrek aan data is in ieder geval niet het probleem, meent Prof Jan Smit, vice-bestuursvoorzitter van het Radboudumc. “Het gaat om de keuzes die je ermee maakt. Hoe willen we data gebruiken en beschikbaar krijgen? Wij zien wat dat betreft Denemarken op veel gebieden als een best practie-voorbeeld en geloven in de voordelen die een European Health Data Space kan brengen.”
In een iets andere variant stelt Jan-Willem Scheijgrond, Global Head Government & Public Affairs bij Philips, dat de beschikbaarheid van medische technologie niet het probleem is. De uitdaging is meer wie ermee bediend moet worden. Tijdens de pandemie is veel gedigitaliseerd, maar er zijn ook groepen achterop geraakt die minder digitaal vaardig zijn, terwijl dit juist de mensen zijn die er het meeste profijt van kunnen hebben. “Ook zijn er steeds meer zorgprofessionals die weggaan omdat het werk te zwaar is. We hebben het in het westen al over de great resignation. Digitalisering moet ook ingezet worden om dit te keren.”
Patiëntuitkomsten centraal
Marbel Schreuder van ALK Netherlands (onderzoek naar allergieën) ziet ook dat mensen steeds meer in technologie en digitalisering verloren raken. “Het gaat niet om technologie, het gaat om patiëntuitkomsten, om verbetering van kwaliteit van leven.”
Toch gelooft Schreuder dat technologie een groeiende rol kan spelen in een betere zorgkwaliteit, zoals telemonitoring. “Daarvoor is er wel een betere samenwerking in de zorgketen nodig, met de huisarts als poortwachter. Tussen zorgaanbieders, overheden, technologie- en farmacie-leveranciers, zorgverzekeraars.”
André Rogaczewski, CEO van het Deense Netcompany, wijst er tot slot op dat het belangrijk is om ervoor te zorgen dat je het vertrouwen wint van mensen. “Negen op de tien mensen geeft graag toestemming voor het delen van medische gegevens als dat hun zorg en kwaliteit van leven verbetert. Zorg er dan ook voor dat je dat digitaal goed regelt, zodat behandelaars altijd over de juiste data beschikken. Anders moet een patiënt toch weer zijn of haar verhaal doen bij een behandelaar en verdwijnt dat vertrouwen weer.”
Verdere digitalisering zorg
Digitale oplossingen zijn van enorm in de zorg, nu en in komende jaren”, ziet ook de Deense minister van Gezondheid Magnus Heunicke. “Ik denk dat Denemarken en Nederland veel van elkaar kunnen leren. We zijn allebei digitale pioniers, zoeken ook in eigen land de samenwerking in veel publiek private partnerships.”
Denemarken heeft volgens Heunicke een van meest gedigitaliseerde zorgsystemen van Europa, zeker op het gebied van data. “Er vindt al jaren centraal uitwisseling plaats van EPD-informatie, van medicatievoorschriften. Toch kunnen we de uitdagingen van vergrijzing, personeelstekorten en stijgende kosten niet tackelen zonder meer digitalisering.”
Hervorming zorgsysteem
Reden voor een unieke samenwerking waarbij alle politieke partijen hun handtekening hebben gezet onder een volledige hervorming van het Deens zorgsysteem. Daarbij speelt digitalisering op twee punten een grote rol. Als het gaat om zorg op afstand en om verbetering van het gebruik van data.
Zo moet het veel eenvoudiger worden om digitaal en laagdrempelig via bijvoorbeeld telemonitoring een consult te krijgen. Dit moet goed begeleid worden om gelijke toegang tot zorg te verbeteren. Nu zijn het vaak de mensen met de meeste gezondheidsproblemen die het minst vaak naar huisarts of specialist gaan.
“Verder werken we aan een soort ‘patient overview’, een rijke dataset van elke Deen die voor elke behandelaar direct toegankelijk is. Nu is data wel beschikbaar, maar kost het vaak nog veel tijd om alles bij elkaar te zoeken. Met een actueel gehouden overview moet die tijd beschikbaar komen voor de daadwerkelijke behandeling van patiënten.”
