Veel ziekenhuizen gaan mee in de vaart van de digitalisering van zorg. Het Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis (ETZ) vormt daarop geen uitzondering. Toch is het belangrijk dat bij de overgang naar digitale zorg het patiëntenperspectief niet uit het oog verloren wordt. Een proces dat valt of staat met goede communicatie en voorlichting. Voor beleidsmedewerker Babs Deckers van het ETZ de reden om dat onderwerp te kiezen voor haar afstudeerscriptie.
De voordelen van het aanbieden van digitale zorg zijn legio. Tijdens de corona pandemie werden een aantal voordelen noodgedwongen extra in de schijnwerpers gezet. De contact beperkende maatregelen en overvolle ziekenhuizen met extreem hoge werkdruk noopten veel zorginstellingen tot het aanbieden van digitale alternatieven zoals videobellen en monitoring op afstand.
Daarnaast kenden we natuurlijk ook al de 'standaard' voordelen die veelal genoemd worden. Denk aan minder parkeer- en reiskosten, minder reistijd, de mogelijkheid om een gesprek te laten bijwonen door naasten van de patiënt en dat het gesprek in een voor de patiënt vertrouwde omgeving kan worden gehouden. Digitale zorg is inmiddels gemeengoed geworden en er wordt al geruime tijd gepleit om de keuze daarvoor wettelijk te verankeren.
Patiëntenperspectief digitale zorg
Babs toetste het patiëntenperspectief op digitale zorg met behulp van het 2500 leden tellende patiëntenpanel van het ETZ. Het panel is samengesteld uit patiënten, ex-patiënten, mantelzorgers, bezoekers en naasten. De deelnemers kregen voor het onderzoek twee enquetes toegestuurd. Die werden in totaal 1100 keer ingevuld.
Uit het onderzoek bleek dat kortere wachttijden tot de start van de behandeling voor de meeste respondenten de belangrijkste reden om voor digitale zorg te kiezen. Echter, het onderzoek toonde ook aan dat het patiëntenpanel bepaalde voordelen niet persé als doorslaggevend ziet. Daarbij doelt men vooral op voordelen als minder parkeer- en reiskosten, minder reistijd, mogelijkheid om een gesprek te laten bijwonen door derden en te laten plaatsvinden in een voor de patiënt vertrouwde omgeving. Daarnaast werden diverse nadelen nadrukkelijk bevestigd. Digitale zorg is minder persoonlijk en lichamelijk onderzoek kan niet uitgevoerd worden.
De uitkomsten van het onderzoek werden ook besproken met zorgverleners, beleidsmedewerkers en zorgverzekeraars (CZ en VGZ). De belangrijkste voordelen van digitale zorg die zij zien, zijn meer eigen regie, gebruiksvriendelijkheid, vergroten van toegankelijkheid en een gevoel van veiligheid en beschikbaarheid van gegevens.
Grote rol voor communicatie
De wijze van communicatie vanuit de zorgverlener speelt, zo blijkt eveneens uit het onderzoek, een belangrijke rol voor zowel de bereidheid van patiënten om digitale zorg te gaan gebruiken als de persoonlijke ervaring van die patiënten met digitale zorg. Samen optrekken, en dus samen beslissen is daarbij een belangrijke voorwaarde. In de meest ideale situatie worden patiënten bij elke stap die tot de transformatie van fysieke naar digitale zorg leidt, betrokken.
Daarvoor is nog veel werk te verzetten, zo stelt het onderzoek van Babs. Zo is er een flinke gedragsaanpassing van de zorgverlener nodig. Hij is immers het uithangbord van het ziekenhuis en kan de patiënt het nodige vertrouwen in digitale zorg geven. Het is dan ook zaak en raadzaam om zorgverleners hierin te ondersteunen en te trainen.
Zorgverleners stellen dat de medische kwaliteit van de zorg niet verandert wanneer de zorg digitaliseert. Patiënten denken daar echter anders over. "Dat heeft vooral te maken met de persoonlijke beleving. Voor het laten slagen van digitalisering in de zorg is het daarom van belang om, naast de al aanwezige expertise op het gebied van inhoudelijke zorgkwaliteit, ook specialisten op het gebied van marketing, gebruiksvriendelijkheid en waardetoevoeging bij het proces te betrekken", concludeert Babs.
