We leven in een zeer bijzonder tijdperk. Kijk om je heen. Het is chaos. Alles verandert. We gaan van crisis naar crisis. Sociaal is er onrust, wantrouwen in instanties, wetenschap en politiek. Zelfs het klimaat verandert waar je bij staat. De onrust is overal en is niet te beteugelen.
Om met de woorden van Prof.dr.ir. Jan Rotmans te spreken: "We leven niet in een tijdperk met verandering maar in een verandering van tijdperk." Zo'n tijdperk kenmerkt zich door chaos en onrust. Iedereen is aan het zoeken naar houvast.
Zoeken naar houvast
Ook in de zorg zijn we zoekend naar houvast. Vroeger had je als arts aanzien en status, de wachtkamer was er zodat jij niet hoeft te wachten en de spreekkamer was er zodat jij kon spreken en de patiënt kon luisteren.
Dat is allemaal verdwenen.
Het vertrouwen in de arts is aan het afnemen evenals het aanzien en de status. Om ons nog enigszins het gevoel te geven dat we als zorgprofessional nog iets in de melk te brokkelen, hebben we het tegenwoordig over een ‘equal partnership’ tussen de zorgverlener en de patiënt.
Gelijkwaardige partners
Gelijkwaardig partners: het klinkt heel mooi, maar gebruiken we het woord gelijkwaardig niet alleen maar om het evidente en pijnlijke te maskeren? Wij zijn als zorgprofessionals van ons het voetstuk gevallen. Met blauwe plekken liggen we onderaan de sokkel. De patiënt is de CEO, eigenaar en grootaandeelhouder van zijn eigen lichaam en dus ook van alle beslissingen die gaan over dat lichaam.
Wij hebben niets (meer) te zeggen. Wij gaan er niet langer over en dat is heel moeilijk te accepteren. Als zorgprofessional wil ik de patiënt namelijk behoeden voor stommiteiten, fouten en (fatale) beslissingen. Net zo als je dat voor een puberend kind wilt.
Maar net als bij je kind kan je het niet voorkomen. Ze maken fouten. Het enige wat je als ouder kan doen is luisteren en praten. Net zoals als bij mijn puber, heeft ook de patiënt het recht om ongeïnformeerde en (in mijn ogen) domme beslissingen te nemen. Wat ik er ook als zorgprofessional van vindt. Het enige wat ik kan is praten, luisteren, kennis en beschikbare zorgdata delen en beschikbaar blijven voor vragen.
Betere toegang tot informatie
En ja, betere toegang tot informatie via PGO’s en dankzij wetten zoals Wegiz kunnen helpen in een equal partnership. Het kan leiden tot wat ook wel Samen Beslissen wordt genoemd. Maar aan het einde van de rit blijft het de keuze van de patiënt. Mij past bescheidenheid en acceptatie van het adagium dat wij als zorgprofessionals te vaak bij patiënten hebben gebruikt: "Je moet er maar mee leren leven."
