Het Radboudumc onderzoekt samen met andere, internationale centra of elektrisch stimuleren van de ademhalingsspieren helpt bij het korter en minder vaak opnieuw beademen van patiënten. IC-patiënten die kunstmatig worden beademd, gebruiken hun ademspieren niet waardoor die verzwakken. Daardoor liggen patiënten mogelijk langer aan de beademing en moet een deel na het afbouwen van de beademing soms opnieuw worden beademd. Spieren slinken ze niet worden gebruikt, zo ook de ademhalingsspieren.
Een patiënt die op de Intensive Care (IC) een tijd is beademd, gaat op een gegeven moment weer zelf ademen. “Maar bij ongeveer 1 op de 5 patiënten lukt dat niet. Dan brengen we ze weer in slaap en plaatsen opnieuw een beademingsbuisje”, zegt hoogleraar en afdelingshoofd IC Leo Heunks. Toen ze onderzochten waarom het niet lukt om zelfstandig te ademen bij deze patiënten leek het vooral te komen doordat patiënten niet krachtig genoeg kunnen uitademen en hoesten. In dat geval lopen de longen langzaam vol met slijm en spuug en moet de patiënt weer aan de beademing. “Verzwakte ademhalingsspieren lijken dus het probleem”, aldus Heunks.
Fitness voor de ademspieren
Inademen doe je met de spieren van het middenrif en uitademen met de buikwandspieren. De vraag was dus, hoe de verzwakking van buikwandspieren is tegen te gaan. Een apparaatje uit de VS bood perspectief. Heunks: “Daarmee zijn de ademspieren van patiënten die worden beademd op de IC in theorie vrij eenvoudig elektrisch te stimuleren. Met plakkertjes op de buik kun je patiënten bijvoorbeeld tweemaal daags een half uur ademhalingsoefeningen laten doen, naadloos afgestemd op ieders persoonlijke beademingsritme. Zo regel je fitness voor de ademspieren en hoop je dat de spiermassa en spierkracht daardoor zo goed mogelijk intact blijven.”
Eerder van beademing af
In een eerder stadium testte Heunks de stimulator bij twintig IC-patiënten in uit verschillende ziekenhuizen in Nederland. Het apparaat bleek inderdaad de spieren te stimuleren en er ging niet of nauwelijks spiermassa verloren. “Hoopvolle resultaten”, zegt Heunks, “maar eigenlijk wil je vooral weten of IC-patiënten daardoor eerder van de beademing af kunnen. En of ze door die beademingsfitness minder vaak voor een tweede keer een beademingsbuisje nodig hebben.” Enige tijd geleden ontving het Amerikaanse bedrijf een grote subsidie om deze aspecten verder uit te zoeken.
Inmiddels is een internationaal onderzoek gestart in dertig ziekenhuizen in de VS, Frankrijk, Australië en Nederland. Erasmus MC, Canisius ziekenhuis en Radboudumc zijn de Nederlandse ziekenhuizen die meedoen aan de trial. Heunks coördineert niet alleen het Nederlandse onderzoek, maar ook de andere onderzoeken die plaatsvinden buiten de VS. “In totaal gaat het om ongeveer driehonderd patiënten van wie de helft de feitelijke behandeling krijgt”, zegt Heunks. “De andere helft wordt wel aangesloten op de apparatuur maar krijgt geen effectieve behandeling en fungeert dus als controlegroep.”
Patiënt en portemonnee
De ingreep is relatief simpel en weinig risicovol. Heunks: “Als uit ons onderzoek blijkt dat de ingreep ook echt werkt, dan is dat in de eerste plaats prachtig nieuws voor de patiënt. Hoe eerder iemand van de IC kan, hoe beter. En hoe minder vaak we iemand opnieuw moeten beademen hoe beter dat is.” Ook economisch is het voordelig, want een verblijf op een Nederlandse IC kost per patiënt per dag al gauw rond de drieduizend euro. Kun je de ligduur van een grote groep patiënten met één dag verkorten, dan gaat het om een enorme kostenbesparing.
Het apparaat is goedgekeurd door de FDA in Amerika en in Europa heeft het een CE-markering, waardoor het in ziekenhuizen mag worden gebruikt. “We maken er op onze IC ook al regelmatig gebruik van”, zegt Heunks, “omdat het zo voor de hand ligt dat het kan werken. Maar dat is tegelijkertijd ook een grote valkuil. Medische behandelingen moeten gebaseerd zijn op deugdelijk en systematisch onderzoek. We moeten wetenschappelijk bewijzen dat het werkt. Daarvoor is dit huidige onderzoek essentieel”.
Eind vorig jaar startten het Erasmus MC en het Maasstad Ziekenhuis als eerste multicenter ter wereld een pilot met flow-gecontroleerde beademing bij IC-patiënten met de ernstige longaandoening ARDS. Die studie moet uitwijzen of de nieuwe vorm van beademing de longen minder belast, wat uiteindelijk beter is voor de patiënt. De verwachting is dat er op deze wijze minder kracht op de longen komt, waardoor er minder kans is op longschade.
