De NZa heeft voor de medisch-specialistische zorg een informatiekaart gepubliceerd over bekostiging van innovatieve en preventieve initiatieven en toepassingen. In deze informatiekaart geeft de toezichthouder een overzicht hoe zorgaanbieders en zorgverzekeraars binnen de medisch-specialistische zorg (preventieve) innovatie kunnen bekostigen. Voorbeelden zijn het toepassen van digitale zorg, zorg op afstand en geïndiceerde preventie en zorggerelateerde preventie.
Voor bekostiging binnen de medisch-specialistische zorg wordt zorg gedeclareerd op basis van de dbc-systematiek, via dbc-zorgproducten of overige zorgproducten (ook wel prestaties genoemd). Nieuwe (preventieve) innovaties kunnen aanleiding zijn om een wijziging door te voeren in deze prestaties. Hiervoor kan een zorgaanbieder een wijzigingsverzoek bij de NZa indienen. Een wijziging is echter niet altijd
a) nodig (omdat de innovatie al past binnen bestaande prestaties) of
b) mogelijk (bijvoorbeeld wanneer het gaat om lokale initiatieven die zich nog niet goed vertalen naar de landelijke prestaties).
Ook moet er soms eerst nog meer duidelijkheid komen over onder andere (kosten-)effectiviteit. Er zijn diverse opties als een wijziging in de dbc-systematiek (nog) niet nodig of mogelijk is.
Vrije tarieven
De bovengenoemde prestaties bieden soms al ruimte voor een zorginnovatie, bijvoorbeeld doordat er sprake is van vrije tarieven. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders kunnen (tijdelijk) een hoger tarief afspreken zodat een investering in de innovatie rendabel is. Dit kan een investering zijn in geld / kosten, maar ook een investering in de kwaliteit van zorg of in de efficiëntie van zorg.
Hoger maximumtarief
Voor sommige dbc-zorgproducten en veel overige zorgproducten geldt een maximumtarief. Voor deze prestaties kunnen zorgaanbieder en zorgverzekeraar onderling een verhoogd maximumtarief afspreken (max-max tarief) - maximaal 10 procent. Het max-max tarief kan gebruikt worden voor innovaties op gebieden als voor zorg op afstand. Ook nieuwe preventieve maatregelen kunnen zo worden bekostigd.
Facultatieve prestatie
Via de facultatieve prestatie kunnen zorgaanbieders en zorgverzekeraars onderling afspraken maken over nieuwe prestaties. Een facultatieve prestatie is met name geschikt voor het oplossen van lokale knelpunten die niet (eenvoudig) op te lossen zijn binnen de reguliere dbc-zorgproducten of overige zorgproducten. Of wanneer een zorgaanbieder en zorgverzekeraar onderling ervoor kiezen om bestaande zorg op een andere (innovatieve) manier te willen bekostigen.
Een zorgaanbieder en zorgverzekeraar vragen samen een facultatieve prestatie aan. Als de NZa akkoord gaat, stelt zij hiervoor prestaties vast via een losse prestatiebeschikking. Vanaf dat moment kunnen ook andere zorgaanbieders deze prestatie leveren, mits zij hierover contractafspraken hebben gemaakt met de zorgverzekeraar. Een facultatieve prestatie heeft altijd een vrij tarief.
Beleidsregel innovatie
Als een zorgaanbieder en een zorgverzekeraar kleinschalig willen experimenteren met een innovatieve zorgprestatie die niet past binnen de bestaande prestaties, is de beleidsregel Innovatie voor kleinschalige experimenten een mogelijkheid. Voorwaarde is wel dat het om zorg gaat zoals bedoeld in de Wet marktordening gezondheidszorg. Het doel van deze beleidsregel is om ruimte te bieden aan het verbeteren van de prijs/kwaliteitverhouding van de zorg. Bijvoorbeeld door nieuwe vormen van zorgverlening, efficiënte zorgorganisatie (substitutie) en verbetering van kwaliteit van zorg.
Bekostiging via de beleidsregel Innovatie heeft een maximale looptijd. Aan het einde van het experiment wordt door middel van een evaluatie beoordeeld of een structurele aanpassing van de dbc-systematiek nodig is. De looptijd van een experiment is drie jaar. Na drie jaar is er de mogelijkheid om een verlenging of een instandlating bij ons aan te vragen. Op basis van de evaluatie, kan worden besloten om het experiment op te nemen in de reguliere bekostiging.
Een voorbeeld van een experiment in de medisch specialistische zorg op basis van de beleidsregel innovatie is de WijkKliniek. De WijkKliniek is een zorgconcept voor kwetsbare ouderen die normaal in het ziekenhuis worden opgenomen vanwege acute medische problemen. In de WijkKliniek is er zowel acute medische zorg, als goede ondersteuning en begeleiding om zo fit mogelijk weer naar huis te kunnen. Dit voorkomt nieuwe acute gezondheidsproblemen, haalt de druk af van de dichtslibbende spoedeisende hulpen én zorgt ervoor dat ouderen thuis hun leven weer zo zelfstandig mogelijk kunnen oppakken.
Experiment beleidsregel
Binnen een experiment kunnen zorgaanbieders en zorgverzekeraars tijdelijk afwijken van de normale bekostiging, binnen de voorwaarden die het experiment stelt. Een experiment is er bijvoorbeeld op gericht om de kwaliteit van zorg te verbeteren of om te experimenteren met nieuwe vormen van zorglevering of nieuwe vormen van bekostiging. De NZa stelt voor zo'n experiment een beleidsregel op. Op dit moment is er een experiment beleidsregel voor de Integrale geboortezorg en de geriatrische revalidatiezorg: proeftuin kortdurende zorg.
Om een experiment beleidsregel te kunnen opstellen, moet de NZa wel een aanwijzing (opdracht) van het ministerie van VWS krijgen. Een experiment loopt maximaal vijf jaar. De NZa evalueert het experiment tijdens de uitvoering, omdat de toezichthouder wil weten wat het experiment oplevert en of het op termijn een vervanging voor de reguliere regelgeving kan zijn. Deze evaluatie is een verplicht onderdeel van het experiment.
Andere opties bekostiging
Naast de NZa-bekostiging zijn er andere opties om een (preventieve) innovatie te bekostigen. Bijvoorbeeld wanneer een innovatie nog te nieuw is voor de dbc-systematiek of de beleidsregel Innovatie.
Transformatiegelden – Om initiatieven te ondersteunen waarmee zorg verplaatst, vervangen of voorkomen kan worden, zijn in de periode 2019 tot en met 2022 is in totaal €425 miljoen aan transformatiegelden beschikbaar. In het hoofdlijnenakkoord msz staat beschreven welke uitgangspunten en initiatieven hiervoor in aanmerking komen. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders maken onderling afspraken over de inzet van transformatiegelden.
Veelbelovende Zorg (Zorginstituut Nederland) – Via deze regeling is het mogelijk om een tijdelijke subsidie te krijgen voor behandelingen die qua (kosten)effectiviteit veelbelovend lijken, maar nog niet uit het basispakket vergoed worden. Vanuit de subsidie kunnen zorg- en onderzoekskosten worden gefinancierd.
ZonMw – ZonMw is de belangrijkste organisatie voor het financieren van gezondheidsonderzoek en het stimuleren van de toepassing van de ontwikkelde kennis. Een innovatie past mogelijk in één van de programma's.
Gezondheidsfondsen – Gezondheidsfondsen investeren in onderzoek, zorginnovatie en geven voorlichting en advies.
Zorgvannu.nl – een website over innovatie in de zorg. Hier staan onder andere de publicatie Regelingen voor extra stimulering van digitale zorg.
Lees hier het artikel over de Informatiekaart die de NZa onlangs voor de langdurige zorg publiceerde.
