Het huidige zorgsysteem is gefocust op het vermijden van ongewenste situaties. Angst hiervoor laat weinig ruimte voor het stimuleren van gezond gedrag, vooral in de zorg voor de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. Een consequentie is dat mensen met vergevorderde dementie vaak in gesloten woongroepen van verpleeghuizen wonen. Dit terwijl de meeste zorgorganisaties een beweging van ‘van ziekte naar gezondheid’ omarmt en het idee onderschrijven om senioren met dementie onderdeel van de samenleving te laten zijn. Dus is de vraag: hoe kunnen mensen met dementie op een veilige manier van meer vrijheid genieten en zelfstandig door onze woonwijken bewegen?
In Nederland zijn concepten zoals ‘dementievriendelijke wijken’ en ‘leefcirkels’ - die mensen met dementie bewegingsvrijheid bieden - al vrij bekend. De wens om mensen met dementie te helpen zo vrij en veilig mogelijk te leven, is met komst van de Wet zorg & drang geleidelijk aan het evolueren naar een ander stadium van ontwikkeling. Vooralsnog tellen veel verpleeghuizen echter nog gesloten afdelingen. Deze transitie van een veilige zorgomgeving naar het ‘leven in veilige vrijheid’ vraagt om het herzien en herinrichten van ons zorgverleningsproces.Ondersteunen mensen met dementie
Sociale, ruimtelijke en technologische aspecten spelen hierbij een belangrijke rol. De ontwikkeling van technologieën die mensen met dementie ondersteunen in hun zelfredzaamheid, gaat razendsnel. Verschillende domeinen werken aan oplossingen die een balans bieden tussen vrijheid en veiligheid van mensen met dementie en daarmee verlaging van zorgdruk bij de zorgverlener en mantelzorger. Enkele technologieën op dit gebied worden al toegepast. Bijvoorbeeld een ‘tag’, gecombineerd met een GPS-tracker, die bepaalt waar een (verpleeghuis)bewoner mag gaan. Deze oplossing geeft een signaal af wanneer mensen buiten de vastgestelde ruimte komen, zodat ze opgehaald kunnen worden. Dit betreft vaak het vrij lopen in de eigen (groeps)woning, binnenterrein, gemeenschappelijke ruimten/ restaurant van de woonzorgomgeving en in enkele gevallen een stukje in de wijk.Tegengaan onvrijwillige zorg
Maar om de rechten van mensen met dementie als wijkbewoners te effectueren en ‘onvrijwillige zorg’ tegen te gaan, is een integrale aanpak in verschillende woonzones nodig (Figuur 1). De grootste zone – de wijk – heeft geen vaste grenzen en is het moeilijkst te bewaken. [caption id="attachment_24848" align="aligncenter" width="300"]
Figuur 1: Zones van een slimme en zorgzame woonomgeving.[/caption]
Deel Academy ziet ‘empathische en zorgzame’ wijken als een integrale oplossing. Onderzoekers en studenten van de Technische Universiteit Eindhoven hebben praktijkvoorbeelden verzameld en oplossingen bedacht om deze wijken op een senior- en zorgvriendelijke wijze vorm te geven. Deze oplossingen kunnen controlerend van aard zijn, of juist senioren met dementie ‘verleiden’ tot een actievere levensstijl.
- De eigen (groeps)woning.
- Binnenterrein.
- Gemeenschappelijke ruimten/ restaurant van de woonzorgomgeving.
- De wijk.
