In het UMC Utrecht is een onderzoek gestart naar een nieuwe, erectie-sparende, bestraling voor patiënten met prostaatkanker. Bij deze techniek worden patiënten bestraald met de MR-Linac. Daarmee kan het tumorweefsel nauwkeuriger verwijderd worden. Hierdoor wordt minder, of geen, schade toegebracht aan vaten en zenuwen. Daarmee wordt de kans op erectieproblemen een stuk kleiner.
Van de ongeveer 13.000 mannen die in ons land jaarlijks de diagnose prostaatkanker krijgen, heeft een op de vijf een zogenoemde matig-risico tumor die zich beperkt zich tot de prostaat. Deze vorm van prostaatkanker is goed te behandelen, zowel operatief als met uitwendige bestraling. Beide behandelingen hebben echter het nadeel dat daarna bij veel mannen erectieproblemen ontstaan.
"Bij bestraling van de prostaat kunnen bloedvaten en zenuwen rondom de prostaat, die verantwoordelijk zijn voor de erecties, ook straling ontvangen en daardoor beschadigen. Voorheen konden we die zenuwen en bloedvaten tijdens de bestraling niet goed in beeld brengen, maar met de komst van de MR-Linac is dat nu wel mogelijk”, vertelt radiotherapeut-oncoloog Jochem van der Voort van Zyp.
Behoud van erectie na prostaatkanker
Het ERECT-trial onderzoek moet duidelijk maken hoe groot de voordelen van de nieuwe erectie-sparende bestralingsmethode is. Artsen hopen dat hiermee de mannelijke erectie zo veel mogelijk behouden blijft na bestraling van de prostaat. Dat is, zo blijkt uit eerder onderzoek, voor veel mannen met een matig-risico prostaatkanker erg belangrijk. Van deze patiënten was 85 procent voor behandeling nog seksueel actief. Ongeveer de helft van hen had voor de start van de bestraling nog redelijk tot goede erecties. “Voor die groep is het behoud van de erectie uiteraard erg waardevol,” aldus mede-onderzoeker en uroloog in opleiding Ruud Wortel.
“Doordat we nu direct voor en tijdens de bestralingsbehandeling MRI-beelden kunnen maken, is het mogelijk om de zenuwen en bloedvaten in kaart te brengen die verantwoordelijk zijn voor de erectie. Vervolgens proberen we om zo min mogelijk straling op deze zenuwen en bloedvaten te laten komen. Op die manier hopen we de erecties zo veel mogelijk te behouden", aldus van der Voort van Zyp. Hij leidt het ERECT-trial onderzoek, samen met Wortel.
Onderzoek naar effectiviteit MR-Linac
Met de MR-Linac kunnen tijdens de behandeling ‘live’ MRI-scans van het te bestralen gebied gemaakt worden. Daardoor kan de tumor veel nauwkeuriger bestraald worden waardoor de schade aan omliggend weefsel beperkt wordt. Wereldwijd wordt de MR-Linac bestraling bij prostaatkanker nog niet toegepast. Daarom nemen de onderzoekers van het UMC Utrecht het voortouw om te bepalen of de theoretische voordelen van de behandeling in de praktijk ook standhouden.
Voor het onderzoek zijn 70 patiënten geselecteerd die met de zenuw- en vaatbesparende methode bestraald zullen worden. Als uit het onderzoek blijkt dat deze vorm van bestralen effectief is, komen in de toekomst mogelijk ook andere patiëntgroepen in aanmerking voor deze behandeling.
