Op vrijdag 16 december heeft Daan Dohmen zijn oratie uitgesproken op de Open Universiteit. De titel van deze aanvaardingsrede was Digitale transformatie (in de zorg) als versneller. Dohmen is naast wetenschapper ook de oprichter van healthtech scale-up Luscii dat thuismonitoring programma’s biedt voor meer dan 70 ziektebeelden. In dit artikel vindt u een korte samenvatting van de oratie van de kersverse professor op het gebied van digitale transformatie.
Tijdens de inleiding wijst prof. dr. ir. Dohmen allereerst op de veenbrand die in de zorg dreigt te ontstaan. Hij wijst op het duizelingwekkende aantal mensen dat onder de armoedegrens zakt én de snel toeslaande vergrijzing. Zo stijgt het aantal mensen met één of meerdere chronische aandoeningen tot 2040 naar 6,5 miljoen.
Cijfers rijzen de pan uit
Hij laat ook nog een groot aantal andere verontrustende cijfers zien: “Het aantal mensen met artrose stijgt naar 2,74 miljoen en het aantal mensen met dementie stijgt naar verwachting met bijna 100% naar 337.000. Deze problematiek werkt door in de zorgvoorzieningen voor deze oudere groep mensen. Zo stijgt het aantal staaroperaties onder 75-plussers naar 122.000 per jaar, het aantal bezoeken aan de eerste hulp van 85-plussers naar 302.000 per jaar en het aantal mensen dat intensieve dementiezorg in een instelling voor beschermd wonen moet krijgen naar bijna 200.000.
“Al met al leidt dit ertoe dat de totale kosten aan ouderenzorg bij ongewijzigd beleid zullen stijgen van 19 miljard euro in 2018 naar 43 miljard euro in 2040. Dat is maar liefst 59% van de totale 174 miljard euro aan zorg in 2040, oftewel 9.600 euro per persoon per jaar die we dan aan zorg betalen.”
Dweilen met de kraan open
Op niet mis te verstane wijzer vat Dohmen de uitdagingen in de zorg samen. “Het is in de zorg dweilen met de kraan open, omdat we ons letterlijk ziek leven door werkstress, ongezonde voeding en weinig beweging. Die kraan moet dicht! Waar zorgverleners ons kapitaal zouden moeten zijn, demotiveren we ze met regels en innoveren we veel te traag. Werkplezier én productiviteit moeten omhoog. Onze solidaire waarde om naar elkaar om te kijken verslapt. We moeten (weer) voor elkaar zorgen, verschillen omarmen en alleen behandelen als het zinvol is”
Dohmen droomt over digitale dorpsdokter
Dohmen deelt graag zijn inspirerende wensbeeld over hoe houdbare zorg er in zijn ogen uit zou moeten zien. In die droom is de dorpsdokter van vroeger terug van weggeweest, maar in een nieuwe jas. Het betreft één vast aanspreekpunt met de naam iDoc met het serviceniveau van Coolblue. Bij deze digitale dokter regel je volledig mobiel je eigen zorgzaken: afspraken maken, je dossier inzien, thuismetingen doen als daar aanleiding toe is en bij problemen een eenvoudige triage om een inschatting te maken hoe urgent het is en wie je moet helpen. Innovatieve ondernemingen bieden de digitale bouwblokken voor deze open zorginfrastructuur. Algoritmen ondersteunen de zorgverleners bij het inschatten van risico’s. Voor kwetsbare mensen, die oud zijn of bekend zijn met een aandoening, is aan iDoq een 24-uursalarmdienst gekoppeld: de Witte Wegenwacht. Zij komen thuis in geval van nood. Net zoals zorgondersteuners mensen helpen die digitaal niet vaardig zijn.”
Digitaal werken is geen panacee
Huisarts Bart Timmers en redactielid van ICT&health haakt in een blog op leuke wijze in op de oratie en het krachtige van de digitale dorpsdokter. Timmers snapt goed dat de digitale transformatie in de huisartsenpraktijk nog veel tijd kost en uiteindelijk anders georganiseerd moet worden. Maar hij gelooft ook zonder meer in de potentie van digitalisering en thuismonitoring: “Deze dorpsdokter ervaart wel degelijk dat digitaal werken gewoon bij de dagelijkse dorpspraktijk kan horen. Het HIS zorgt nog steeds voor een hindernis, maar omdat ik vanaf het begin digitaal werk, is bij mij de transformatie geleidelijk in de organisatie meegenomen. En voelt digitaal werken voor mij net zo natuurlijk als consulten in de spreekkamer voelen. Het ene sluit het andere dus niet uit. Digitaal werken is zoals Dohmen stelt absoluut geen panacee, maar het kan dus echt gewoon ook in de praktijk van de dorpsdokter!”
Risico’s van zorgtechnologie
Uiteraard heeft Dohmen ook oog voor de mindere kanten van technologie. “Naast de grote potentie van digitalisering, moeten we ons realiseren dat de inzet van digitale middelen en kunstmatige intelligentie risico’s met zich meebrengen. Zo wees professor Westert me tijdens de voorbereiding van deze oratie op het risico van verlies van aandacht door al die data en informatie uit digitale technologie. Iets waar de beroemde schrijver van ‘A brave new world’, Aldous Huxley, ook al voor waarschuwde.”
Leiders van de toekomst broodnodig
Misschien wel de belangrijkste boodschap in Dohmens oratie is dat zorg áltijd gaat over mensen als patiënt en als zorgverlener. “In de passie van zorgverleners en creatief ondernemerschap zit waarschijnlijk de sleutel om de snelheid te vergroten waarmee de zorg moet veranderen. Hierbij is het nodig om een verbinding te maken met andere initiatieven waar kennis wordt gedeeld. Zoals het platform eLearnity als verzamelplek voor thuisopleidingen om nieuwe leiders sneller, in hun eigen tijd en thuis te laten leren van de kennis van anderen. “Ik hoop dat u ook u uw kennis wilt delen, als onderzoeker en als docent, ongeacht van welke universiteit u bent. Want die nieuwe generatie leiders waarover ik spreek, dat zijn we zelf.”
Tot slot van zijn uitgebreide oratie bedankt Daan Dohmen dankbaar met naam en toenaam de mensen die hem hebben ondersteund bij het realiseren van zijn mooie loopbaan.
Daan is een van de deskundigen die op 30 januari tijdens het ICT&health congres een sessie verzorgt. Ook aanwezig zijn? Reserveer dan snel een ‘gratis’ ticket? (Op is op)
