Smartwatches en activitytrackers hebben tegenwoordig tal van medisch-biologische meetfuncties. Ging het bij de eerste generaties nog vooral om polsslag, aantal stappen, loopafstand en hoeveelheid verbrande calorieën, de meest recente modellen bieden ook zuurstofverzadiging, ECG, lichaamstemperatuur, bloeddruk en een uitgebreide meting van het slaappatroon. Dat schept veelzijdige mogelijkheden voor e-health diagnostiek in het veld en het in kaart brengen van leefstijlpatronen.
Van de sciencefictionserie Star Trek kennen we de zogenaamde tricorder. Een handig, niet-invasief diagnostisch apparaat, waarmee snel de vitale functies worden gemeten en de toestand van de patiënt in kaart wordt gebracht. In de e-health scene zijn regelmatig start-ups voor het ontwikkelen van zo’n tricorder gesignaleerd. Qualcomm schreef zelfs een prijsvraag uit voor het ontwikkelen van een goed werkende tricorder. Die werd heel toepasselijk gewonnen door een familieteam met de naam Final Frontier Medical Devices.
De oorspronkelijke opdracht, het kunnen meten van 12 verschillende ziekten plus de gezondheid, bleek in de praktijk echter niet haalbaar. De ontwikkelde devices bleken onvoldoende accuraat en betrouwbaar. Wel kwam er een iPhone met AI, voorzien van een aantal externe bodysensors, maar dat is nog geen handheld device dat je even over de patiënt zwaait. Toch wordt nog steeds geprobeerd een echt werkende tricorder te ontwikkelen.
Smartwatch goed op weg
Dan de smartwatch. Die beschikt inmiddels over de mogelijkheid een scala aan fysieke en biologische functies te meten, variërend van onze activiteiten (leefstijl) en hartfrequentie tot andere vitale functies en bloedwaarden. En dat vaak slechts voor een paar tientjes.
Onmiddellijk rijst daarbij de vraag: hoe nauwkeurig zijn die meetwaarden? Dat blijkt in de praktijk best mee te vallen. Het aantal passen in combinatie met de verbrande calorieën is al aardig uitgerijpt. Wel is het daarbij van belang te weten hoe en waar er precies gemeten wordt. Er is verschil tussen een slim bandje om de pols en de smartphone in de binnenzak.
Pols, ECG en bloeddruk
De polsslag vormt ook geen echt probleem bij de accuratesse. Uw blogger deed enkele experimenten met trackers, smartwatches, losse pulsoxymeters en slimme standalone elektronische bloeddrukmeters. Geen belangrijke onderlinge afwijkingen en behoorlijk constant per device.
Het ECG zegt niet meer dan dat je van een simpele polsmeting kunt verwachten. Ziet het er goed uit en ademt de patiënt, is hij bij bewustzijn en loopt nog vrolijk rond, dan is er waarschijnlijk niets aan de hand. Voor het echt vaststellen van specifieke afwijkingen is er echter meer nodig, maar daar zijn smartwatches natuurlijk ook niet voor bedoeld.
De zuurstofsaturatie leek ook redelijk betrouwbaar. De toegepaste goedkope smartwatch en pulsoxymeter waren het redelijk tot goed met elkaar eens.
Bij de bloeddruk de nodige reserve. Het is een tensie gemeten aan de pols zonder manchet. Dit geeft best een aardige indicatie, doch minder dan bij een traditioneel standalone model met manchet om de bovenarm.
Lichaamstemperatuur en slaappatroon
Temperatuurmetingen aan de pols zijn iets minder betrouwbaar dan onder de tong of oksel of in het oor of de anus. Meer dan een halve of hele graad verschil zal het niet zijn.
Bij de slaappatronen ligt het allemaal een stuk ingewikkelder. Hoe smart wordt hier gemeten? Alleen op nachtelijke activiteiten of ook de kwaliteit van de slaap. Dat kan per device en app flink verschillen!
Nog andere wensen?
Bloedsuiker voor het betrouwbaar monitoren van diabetes is slechts een kwestie van tijd. Nu nog (deels) invasief met een sensor in de huid. Straks is iets ergens insteken, opplakken of prikken waarschijnlijk niet meer nodig.
Aan zweet en andere uitscheidingsproducten valt waarschijnlijk ook nog het één en ander te bepalen. Vocht, zout, hormonen, medicijnen. afvalstoffen etc. Zweet (sweet conductance) blijkt een goede indicator voor uitputting en uitdroging.
En het vaststellen van ziekten?
Dat kan die tricorder uit StarTrek dus wel. Doch er gloort ook hoop voor de smartwatch bij deze toepassing van e-health. Uit een studie van Xiao Li, Jessilyn Dunn and Denis Salins van de Stanford University (USA) bleek dat op basis van eenvoudige metingen zoals pols, temperatuur en zuurstof het ziek worden of zijn van een individu valt vast te stellen. Het begin is er, maar er moet nog veel verder ontwikkeld worden.
Slimme apps noodzaak
Praktisch gezien draait het allemaal om de wijze van meten, slimme interpretatie van de meetwaarden en het gekozen toepassingsgebied. Waar zit welke sensor en hoe sensitief en betrouwbaar deze is, maakt al een groot verschil.
Meten alleen is niet voldoende. Voor het gebruik als als diagnostic device en monitor voor leefstijlinterventie zijn slimme apps nodig. Die interpreteren, visualiseren en vervolgen de meetwaarden zodat de zorgverlener en cliënt er verantwoord mee aan de slag kunnen gaan. In het veld, thuis op de POH-praktijk, lokale EHBO en in de tas van de wijkzuster is dit inmiddels al realiteit aan het worden. Een belangrijke vraag hierbij is: meten we eenmalig, voor kortere tijd of volgen we iemand langdurig? En werkt het ook bij anders lastig meetbare patiënten.
De smartwatch en slimme armbandjes staan nog niet op Tricorder-niveau, maar dat gaat ongetwijfeld nog komen. De redactie verneemt alvast graag uw ervaringen met, onderzoek naar en toepassingen uit de praktijk van diagnostisch en leefstijlcoachend gebruik van smartwatches en activitytrackers.
