Net als iedereen is ook voor rolstoelgebruikers beweging goed voor de gezondheid. Lopende mensen kunnen gemotiveerd worden door de stappenteller van hun smartphone, fitness tracker of smartwatch. Voor rolstoelgebruikers ligt dat iets anders. Daarom hebben de afdeling Revalidatie van het Erasmus MC en Rijndam Revalidatie een speciale 'stappenteller' voor rolstoelgebruikers ontwikkeld.
Op het eerste oog lijkt het vrij eenvoudig om, vergelijkbaar met een stappenteller, te meten hoeveel een rolstoelgebruiker beweegt, of rijdt. Daarvoor kan op het wiel, of de naaf, eenzelfde sensor geplaatst worden die ook op fietsen gebruikt wordt. Die meet de afstand die afgelegd wordt, plus de snelheid waarmee dat gebeurt. Wielrenners hebben daarnaast ook nog de beschikking over een systeem, gemonteerd op de crankstel, die meet hoeveel kracht de fietser uitoefent om vooruit te komen.
Bij roelstoelrijders ligt met name dat laatste ietwat gecompliceerder. Bovendien zegt de meting van snelheid en afstand doormiddel van een wielsensor nog niets over de manier waarop de rolstoel 'aangedreven' wordt. Door de bereider zelf, motorisch of een persoon die de stoel duwt? Daarvoor hebben de ontwikkelaars van Rijndam Revalidatie en de afdeling Revalidatie van het Erasmus MC nu een oplossing bedacht.
Sensoren op wiel en lichaam
De wielsensor, voor het meten van de snelheid en afstand, wordt aangevuld met een sensor die op het lichaam van de persoon in de rolstoel geplaatst wordt. Onderzoek van de afdeling Revalidatiegeneeskunde van het Erasmus MC heeft aangetoond dat door zo’n combinatie van sensoren rolstoelrijden goed en automatisch, zonder dat da gebruiker daarvoor zelf input hoeft te leveren, gemonitord kan worden.
Enkele jaren geleden zijn de partijen begonnen aan de ontwikkeling van een prototype van de 'stappenteller' voor rolstoelgebruikers. De zogenoemde WheelActiv8 bestaat uit een sensor aan de pols van de gebruiker en een sensor aan het wiel van zijn rolstoel. Via een app kan het gebruik van de rolstoel op elk moment van de dag bekeken worden.
Doorontwikkeling 'stappenteller'
De makers van de WheelActiv8 zijn momenteel op zoek naar een partij die het product op de markt kan brengen. Intussen werken ze ook al aan een doorontwikkelde versie. Daarbij wordt gekeken naar de mogelijkheid om de beweging alleen te meten met behulp van een sensor aan de pols, vergelijkbaar met bestaande fitness-trackers of smartwatches.
De meest voor de hand liggende 'sensoren' die daarvoor gebruikt zullen gaan worden lijken de Apple Watch of slimme polsband van Fitbit te zijn. Apple werkt aan een zogenoemde ‘rolstoelslagenfunctie’ voor de Apple Watch. Die werkt nog niet volledig automatisch, wat betekent dat de rolstoelgebruiker zelf moet aangeven wanneer hij begint, en stopt, met bewegen. Fitbit experimenteert met het 'omrekenen' van stappentellerdata naar het aantal gemaakte rolstoelslagen. Beide toepassingen klinken veelbelovend, maar zullen verder onderzocht moeten worden.
Roelstoelrijden herkennen
Het onderscheiden van verschillende hand-arm activiteiten door middel van één polssensor is, zo stellen de ontwikkelaars, nog een uitdaging op zich. Meetsystemen die zich richten op het meten van de wijze waarop de rolstoel wordt bewogen en gehanteerd bestaan vaak uit meerdere sensoren die zowel op de rolstoel als op het lichaam bevestigd worden.
Een andere uitdaging is de commerciële haalbaarheid van een 'stappenteller' voor rolstoelrijders. Omdat het om een relatief kleine doelgroep gaat, zijn ontwikkelaars van consumentensystemen minder geïnteresseerd. Daarom is het goed dat de WheelActiv8 ontwikkeld wordt en dat Apple en Fitbit toch experimenteren met sensoren voor rolstoelen.
Het inzetten van sensoren om het gebruik van een rolstoel prettiger te maken en eventuele ongemakken te voorkomen is niet helemaal nieuw. Twee jaar geleden onderzochten enkele partijen met behulp van een met sensors uitgeruste rolstoel welke relaties er zijn tussen zitgedrag en ongemakken.
