Met het gemeengoed worden van e-health toepassingen proberen technologiebedrijven hun grip op de digitalisering van gezondheid en zorg te vergroten. In de VS zijn dat onder meer Apple en Google, met internetconcern Amazon als nieuwe loot aan de tak. In Nederland hebben onder meer KPN en met name Philips zich gericht op de zakelijke en particuliere markt voor zorg en welzijn.
Volgens de NOS is
Amazon het zoveelste technologieconcern dat zich op de gezondheidsmarkt begeeft. In dit geval door samen met een bank en investeringsmaatschappij een bedrijf op te richten dat digitale technologie gaat gebruiken om gezondheidszorg te regelen voor de eigen werknemers. In tweede instantie kan Amazon zich natuurlijk ook richten op de enorme achterban van vaste klanten – zoals leden van Amazon Prime.
De markt voor zorg en welzijn is enorm in de VS – 2.700 miljard dollar op jaarbasis. In Nederland is dat zo’n 96 miljard euro (in 2016, cijfers: CBS). In beide landen stijgen de kosten voor gezondheidszorg jaarlijks sterk en vormen een steeds zwaardere last voor de economie en samenleving. Niet voor niets staat kostenbesparing centraal bij het initiatief van Amazon. In de recent afgesloten e-healthweek 2018 in Nederland lag de focus van alle getoonde digitale toepassingen ook deels op kostenbeteugeling.
Apple en Google
De NOS wijst op bekende voorbeelden in de VS zoals Apple en Google, die al jaren vanuit de eigen expertise bezig zijn met het vergroten van hun positie op de markt voor zorg en welzijn. Google heeft onder meer DeepMind (UK) en life Science dochter Verily. Één van de initiatieven van Verily is een
internationaal onderzoek gericht op de aanpak van Parkinsons, waar ook het Nijmeegse radboudumc aan meewerkt.
Apple is op gezondheidsgebied
onder meer actief met ontwikkelaarskits waarmee toepassingen kunnen worden ontwikkeld voor zorginstellingen, wetenschappers en consumenten. Verder doet het concern gerichte overnames op gebieden zoals digitale patiëntendossiers en ontwikkelt het sensors voor iPhone en Apple Watch waarmee lichaamsfuncties gemonitord kunnen worden. De hiermee verkregen data kan vervolgens weer gebruikt worden om met via ResearchKit, HealthKit of CareKit ontwikkelde toepassingen verwerkt te worden voor nieuwe inzichten in bijvoorbeeld behandelmethodes.
"Techbedrijven hebben in allerlei sectoren frictie opgelost", zegt Lucien Engelen van het Radboud Reshape & Innovation Center. Engelen verwacht dat dat in de gezondheidszorg ook gebeurt. "Gezondheidszorg is voor een belangrijk deel een logistiek proces, waarbij een patiënt naar de dokter moet of de dokter naar de patiënt. Of data naar de dokter en andersom. De diensten waar techbedrijven groot mee geworden zijn, kunnen misschien ook
meer gemak met zich meebrengen voor de patiënt."
Philips en KPN
De NOS wijst ook naar Nederlandse technologiebedrijven die zich zijn gaan richten op gezondheid.
Philips, ooit bekend van consumentenelektronica en lampen, ontwikkelt en verkoopt nu vooral apparatuur en toepassingen voor ziekenhuizen (zoals diagnostische apparatuur) en consumenten (apps voor babyzorg, slimme tandenborstels). Vrijwel alle overnames in 2017 waren gericht op digital health.
KPN, behalve als operator ook actief met zakelijke ICT, richt zich met zijn health-divisie ook in toenemende mate op zorg. Het meest recent was vorige week het bekend maken van de uitrol van de
CardioSecur-dienst waarmee huisartsen hartpatiënten thuis ECG’s kunnen laten maken die vervolgens op afstand bekeken worden op mogelijke afwijkingen. Maar KPN biedt al enkele jaren diensten via de KPN Zorgcloud aan, zoals messagingdienst Zorg Messenger. Verder wordt er samengewerkt met ontwikkelaars van zorgtechnologie zoals Sensara.
"Gezondheidszorg is een enorme markt en groeiende. Ik denk daarom dat zo veel partijen zich er op richten," zegt
Kees Donkervoort, directeur health bij KPN tegenover de NOS. Veel gezondheidsinstellingen moeten nog digitaliseren en hij denkt dat daar mogelijkheden liggen voor zijn bedrijf. Als het aan hem ligt, wordt KPN meer en meer een gezondheidsconcern. "Er is veel enthousiasme voor zorg binnen het bedrijf. We kunnen grote stappen maken."
Privacy-zorgen
Ook privacy komt nog aan de orde, nu er steeds meer medische gegevens digitaal opgeslagen worden. Hans de Zwart van digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom maakt zich hier zorgen over. Als partijen als Google en Apple straks over veel medische info beschikken, is het de vraag of die daar veilig is en wat ze ermee doen. De Zwart: "Bij deze gezondheidsinitiatieven zie je dat het ze voor een groot deel om de data gaat. Deze grote bedrijven willen die data verzilveren, meer data is meer macht. En dat is een zichzelf versterkend effect, waar ik me zorgen over maak."
Lucien Engelen (ReShape) stelt positief-kritisch te zijn over deze ontwikkeling. "Een risico is dat data op een andere plek beschikbaar komen dan is afgesproken. De privacy moet wel geborgd blijven."
Daarnaast noemt hij het risico reëel dat de bedrijven door hun grootte een monopoliepositie krijgen: "Ook een risico is dat er een erg grote macht ontstaat die alles in je leven beheerst, daar moeten we goede afspraken over maken. Ik denk dat er al veel wet- en regelgeving is die een aantal zaken behoorlijk regelt. Een partij als Apple of Facebook kan echt niets met gezondheidsdata doen zonder te voldoen aan de regels die er zijn."
Dergelijke wetgeving is onder meer
de AVG, die op 25 mei van kracht wordt en rechten van burgers en plichten van bedrijven regelt op privacygebied. Verder heeft Nederland in 2017 de wet op elektronische verwerking van cliëntengegevens ingevoerd, die veel strikte voorwaarden stelt aan wat zorgverleners en -professionals met gegevens van hun patiënten of cliënten mogen.
