In de zorg vallen begrippen als data, EPD, kwaliteitsindicatoren en dashboards steeds vaker. Maar wat kun je eigenlijk als zorgmedewerker met al die data? En hoe kan een organisatie ze op de juiste wijze ontsluiten? Interessante vraagstukken die twee promovendi Merel van Lierop en Alies Depla in kaart brengen met slimme actieonderzoeken.
Data zijn belangrijk, maar dan moeten ze wel - bijvoorbeeld via een dashboard - goed ontsloten worden. Ook is het nodig dat niet alleen het management maar ook zorgprofessionals beschikking krijgen over gegevens. Vervolgens is het nodig dat medewerkers leren hoe ze al die data in de praktijk kunnen gebruiken. De twee promovendi vinden dat allereerst voor iedereen duidelijk moet zijn hoe data de zorg op de werkvloer vooruit kunnen helpen.
Laaghangend datafruit
Alies Depla doet onder meer onderzoek naar leerprocessen omtrent het gebruik van data in de integrale geboortezorg. Ze is promovendus bij het UMC Utrecht en zit in de laatste fase van haar onderzoek naar uitkomstgerichte geboortezorg. Op de website van ZonMw vertelt ze: “Zie data als een kapstok en motivatie voor een gesprek tussen zorgprofessionals over de zorg die ze bieden. Wat heeft die zorg voor effect op de cliënten? Dat is belangrijker dan een gesprek over de data zelf. Het vertalen van data naar herkenbare casussen hielp bij ons enorm om dat gesprek aan te gaan.”
Data in de ouderenzorg
Haar collega promovendus Merel van Lierop, die actieonderzoeken doet in de ouderenzorg, legt uit dat er daarom eerst op zoek moet worden gegaan naar laaghangend datafruit. Merel van Lierop doet haar promotieonderzoek LINC (Learning Innovation Nurses Climate) in de ouderenzorg. Haar actieonderzoek vond ‘gewoon’ op de werkvloer onder werktijd plaats. Ze geeft medewerkers die aan de slag willen met data graag een nuttige tip: “Begin gewoon eens met kijken welke data er beschikbaar zijn over jouw populatie, dat is vaak meer dan je denkt. Zeker als je verschillende bronnen slim combineert, kun je een completer beeld van je populatie krijgen.”
Dashboard nog niet standaard
Het verzamelen van data is niet altijd even makkelijk. Niet iedere organisatie is bijvoorbeeld even ver met het verzamelen van data en ook niet overal is een dashboard dat data voor medewerkers overzichtelijk presenteert. De ene organisatie is daar net iets verder in dan de andere. Het grootste knelpunt is volgens Merel van Lierop echter dat die gegevens vooral bij de managers belanden en dat de verpleegkundigen en verzorgenden zelf weinig inzicht hebben in die data. “Dat werkt niet motiverend om met deze data te leren en verbeteren en als verpleegkundige, verpleegkundig specialist of verzorgende leiderschap te pakken.”
Om die omgang met data meer op de werkvloer te brengen, werkt een zorgteam in het kader van het onderzoek met coaches tijdens een verbetercyclus aan een afgesproken doel. Ook wordt gewerkt aan een specifiek leerklimaatdoel. Elk team heeft bovendien één of twee kartrekkers die worden opgeleid om hun eigen team te coachen bij het leren op de werkplek.
Actieonderzoek data op werkvloer
Alies Depla is met soortgelijk onderzoek bezig in de geboortezorg en werkt ook met actieonderzoek. “We gebruikten data van de vragen aan de vrouwen en van een enquête onder zorgprofessionals ,waarin ze aangaven waar zij problemen zagen. Daarnaast keken we naar landelijk geregistreerde klinische kwaliteitsdata over bijvoorbeeld de hoeveelheid bloedverlies tijdens de bevalling, het percentage inleidingen en keizersneden. Vervolgens heeft Depla gesprekken georganiseerd met diverse actoren in het veld zoals zorgprofessionals uit ziekenhuizen, verloskundige praktijken en kraamzorg met allerlei disciplines. Er werden herkenbare casussen geformuleerd en samen verbetermogelijkheden geformuleerd. Die interdisciplinaire samenwerking vindt Depla bij uitstek belangrijk.
Kennisdelen essentieel
Beide promovendi zetten dus vol in op een pragmatisch gebruik van data op de werkvloer in hun eigen sector. Beiden delen ook waar mogelijk de inzichten die voortkomen uit hun actieonderzoeken. Merel van Lierop is met haar team onder meer een toolbox aan het ontwikkelen met een handleiding waarin ook het train-de-trainer-idee is uitgewerkt, zodat verpleegkundigen en verzorgenden er zelf mee aan de slag kunnen. Alies Depla is met haar team in gesprek met het College Perinatale Zorg (CPZ), dat zich als organisatie inzet voor integrale zorg rondom zwangerschap en geboorte. Het gaat daar onder meer over het uitbrengen van een handleiding, het organiseren van een webinar en het opzetten van een casusbank en registratie in de zorgstandaard Integrale geboortezorg..
