Het Catharina Ziekenhuis onderzoekt de mogelijkheid om AI in realtime antwoord te laten geven op de vraag hoe groot de kans is op incontinentie bij het doorknippen van de plasbuis. Op die manier kunnen artsen mogelijk een betere afweging maken tussen meer plasbuis over laten en zo de kans op incontinentie verkleinen, of dichter bij de tumor opereren.
In Nederland krijgen elk jaar ongeveer 11.500 mensen de diagnose prostaatkanker. Deze ziekte veroorzaakt jaarlijks ongeveer evenveel sterfgevallen als borstkanker. Een van de mogelijke behandelingen is het verwijderen van de prostaat.
Aangezien de prostaat helemaal om de plasbuis heen ligt, moet de uroloog de plasbuis doorknippen om de prostaat weg te kunnen halen. Incontinentie is daardoor – samen met impotentie – de meest ingrijpende complicatie bij het verwijderen van de prostaat. Er zijn aanwijzingen dat de specifieke plek waar de plasbuis wordt doorgeknipt, grote invloed kan hebben op het ontstaan van incontinentie.
Kans op incontinentie voorspellen
Arts-onderzoeker Aron Bakker verwacht dat het in de toekomst mogelijk is om AI in realtime te laten voorspellen hoe groot de kans op incontinentie is wanneer de plasbuis op een bepaalde plek wordt doorgeknipt. Al vereist dat nog wel een weg van lange adem. Bakker: “We hopen dit binnen twee jaar in studieverband te kunnen toetsen. En dan kost het nog heel wat meer jaren aan studie om te kunnen bewijzen dat het veilig is in de praktijk.”
De onderlinge verschillen tussen ziekenhuizen zijn groot, zo bleek uit onderzoek eind vorig jaar. Bij sommige ziekenhuizen is de kans op incontinentie na verwijdering van de prostaat 19%, bij andere 85%. Volgens Bakker heeft dat onder andere te maken met de grootte van het ziekenhuis. In ziekenhuizen die meer ervaring hebben met deze operatie, is de kans op incontinentie kleiner.
Lengte van de plasbuis
Maar ook de lengte van de plasbuis na de operatie speelt een rol, zo ontdekte Bakkers voorganger Alexander Beulens. Door handmatig de plasbuis te meten met screenshots van video’s, ontdekte Beulens dat een langere plasbuis een kleiner risico opleverde. Bakker: “Mijn onderzoeksgroep gaat nu verder met een grotere hoeveelheid patiënten. Daarmee willen we AI gaan trainen, zodat het uiteindelijk een goed advies kan geven.”
De uroloog voert de operatie uit met een Da Vinci-robot in een 3D-omgeving. Op termijn zou daarop een AI-plug-in kunnen worden geïnstalleerd, die met één druk op een knop het risico op incontinentie kan laten zien. Die informatie kan de uroloog dan meenemen in de afweging tussen meer plasbuis over laten of dichter bij de tumor opereren.
Bakker hoopt met het nog te ontwikkelen AI-model het aantal gevallen van incontinentie omlaag te brengen en de verschillen tussen de ziekenhuizen te verkleinen. “Want deze techniek is overal toe te passen”, zegt Bakker. “En het kan ook gebruikt worden voor opleidingsdoeleinden.”
Andere innovaties rond prostaatkanker
Er wordt veel onderzoek gedaan op het gebied van prostaatkanker. Onlangs nog bleek uit een internationale studie dat prostaatkanker met behulp van AI vaker en sneller wordt herkend. Het aantal ‘valse alarmen’ bij prostaatkanker is daardoor aanzienlijk verminderd. De studie werd gecoördineerd door het Radboudumc en gepubliceerd in The Lancet Oncology.
En via een nieuwe techniek met kleurstof kunnen prostaatkankercellen oplichten tijdens operaties. Zo kunnen chirurgen de kankercellen beter vinden en gerichter verwijderen. Door de nieuwe methode kan nog doeltreffender worden geopereerd.
