Bijna de helft van de volwassen Nederlanders heeft toestemming gegeven om hun medische gegevens via het Landelijk Schakelpunt (LSP) uit te wisselen. 5 procent heeft deze toestemming actief geweigerd, vooral uit zorgen over mogelijke privacyschending en een gebrek aan gegevensbeveiliging. Dat blijkt uit het Onderzoek Belevingen 2018 van het CBS. Eerder al publiceerde het CBS uit dit onderzoek over de toename in het online aanvragen van herhaalrecepten of het maken van een afspraak.
Het Landelijk Schakelpunt (LSP) is een zorginfrastructuur, beheerd door de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ). Zorgaanbieders kunnen aansluiten op het platform om regionaal medische gegevens van patiënten digitaal te delen. Het LSP is overigens geen database, maar alleen een uitwisselplatform. Er worden gemiddeld één miljoen berichten per dag uitgewisseld via het LSP, zo gaf platform-beheerder VZVZ in 2018 aan. 12 miljoen Nederlanders zouden hun toestemming voor dergelijke uitwisseling gegeven hebben. 75 procent van alle huisartsen en 99 procent van de apotheken was destijds aangesloten op het LSP.
80 procent kent LSP
Zo’n 80 procent van de volwassenen kent volgens het CBS het LSP, vrouwen vaker dan mannen en ouderen vaker dan jongeren. Hoogopgeleiden en mensen met een Nederlandse achtergrond zijn vaker bekend met het LSP vaker dan laagopgeleiden en mensen met een niet-Nederlandse achtergrond. Van de respondenten uit het CBS-onderzoek die het LSP kennen, geven er 6 op de 10 aan toestemming te hebben verleend voor het delen van medische gegevens. 14 procent van voornoemde groep zegt geen toestemming te hebben verleend. Een kwart weet het niet of wil het niet zeggen.
Vrouwen (64 procent) stemden vaker in met het delen van gegevens dan mannen (55 procent), en ouderen vaker dan jongeren. Ook laagopgeleiden (65 procent) gaven vaker hun fiat dan hoogopgeleiden (54 procent), en volwassenen met een Nederlandse achtergrond (61 procent) vaker dan volwassenen met een niet-westerse achtergrond (49 procent). Omgerekend naar de totale volwassen bevolking (bekend en onbekend met het LSP) heeft bijna de helft toestemming verleend voor het delen van medische gegevens via het LSP.
Vrees voor privacy-schending
Van de volwassenen die aangeven geen toestemming te hebben verleend voor het delen van medische gegevens via het LSP, zegt 76 procent nooit om toestemming gevraagd te zijn. De overige 24 procent heeft toestemming geweigerd na daarom gevraagd te zijn. Omgerekend is dat 5 procent van de volwassen bevolking. De ondervraagden geven aan dat zorgen over privacy en gebrekkige beveiliging en angst voor misbruik van de gegevens door zorgverleners of externe partijen, de belangrijkste redenen zijn om te weigeren.
Van de respondenten die toestemming hebben gegeven voor het delen van hun medische gegevens, of zeggen hier geen bezwaar tegen te hebben, maakt 70 procent zich wel (grote) zorgen dat onbevoegden inzage krijgen in hun medisch dossier via het LSP. Het gaat daarbij om zorgverzekeraars, aanbieders van levensverzekeringen, hypotheekverstrekkers en werkgevers. Deze partijen hebben geen toegang tot het LSP. Ondervraagden maken zich zorgen over mogelijke premieverhogingen, weigeringen van (aanvullende) verzekeringen, privacyschendingen, en het mislopen van vergoedingen voor gemaakte kosten.
Over het LSP
Het LSP bestaat sinds 2012 en werd ingevoerd nadat de Eerste Kamer in 2011 tegen invoering van het Landelijke elektronische patiëntendossier (L-EPD) stemde. Het netwerk is onderverdeeld in 44 regio’s. Zorgverleners kunnen alleen binnen een regio gegevens uitwisselen.
Wekelijks wisselen zorgverleners miljoenen medicatiegegevens uit via het platform. Dat stelde VZVZ september vorig jaar in reactie op berichtgeving over de omslachtige en ouderwetse uitwisseling van gegevens via het LSP. Het gaat om zaken zoals voorgeschreven en verstrekte medicatie, over allergieën en interacties. Volgens de plaform-beheerder voldeed het LSP duidelijk in een behoefte.
