Het 502 pagina's tellende AI Index Report 2024 is een van de meest uitgebreide updates over de stand van de ontwikkeling op het gebied van kunstmatige intelligentie. Het rapport is samengesteld door onderzoekers van Stanford University en onderzoekt de invloed van AI op de economie, het onderwijs, de maatschappij en de geneeskunde, maar ook de regelgeving en de publieke opinie over AI. Wij hebben het rapport doorgespit en de belangrijkste bevindingen en trends op een rij gezet.
10 toonaangevende AI-trends
Het rapport van het Stanford Institute for Human-Centered Artificial Intelligence (HAI) biedt een nauwkeurige, op data gebaseerde analyse van hoe kunstmatige intelligentie zich ontwikkelt. Het is een nuchtere analyse, ver van de hype zoals die sinds de release van ChatGPT rond AI woekert.
“Tien jaar geleden waren de beste AI-systemen ter wereld niet in staat om objecten in afbeeldingen op een menselijk niveau te classificeren. AI had moeite met het begrijpen van taal en kon geen wiskundeproblemen oplossen. Vandaag de dag overtreffen AI-systemen regelmatig de menselijke prestaties op standaard benchmarks,” aldus de samenstellers van het rapport. “Bedrijven haasten zich om op AI gebaseerde producten te bouwen en AI wordt steeds meer gebruikt door het grote publiek. Maar de huidige AI-technologie heeft nog steeds grote problemen. Het kan niet betrouwbaar omgaan met feiten, geen complexe redeneringen uitvoeren of conclusies nader verklaren.”
Dit zijn de belangrijkste trends die AI vandaag de dag vormgeven:
- AI presteert beter dan mensen in specifieke taken, maar niet in alle. AI presteert beter dan mensen in benchmarktests zoals beeldclassificatie, visueel redeneren en begrip van de Engelse taal. Ze blinkt zelfs uit in medische examens in vergelijking met studenten. Toch worstelt AI nog steeds met complexe taken zoals geavanceerde wiskunde, planning en genuanceerd visueel redeneren.
- Particuliere bedrijven leiden in AI-innovatie. In 2023 ontwikkelden private bedrijven 51 verschillende modellen voor machine learning. De academische wereld kwam niet verder dan 15. Technologiebedrijven domineren ook het AI-onderzoek en laten openbare instellingen achter zich.
- De kosten voor het trainen van AI rijzen de pan uit. Het trainen van geavanceerde AI-modellen wordt steeds duurder. OpenAI heeft bijvoorbeeld 78 miljoen dollar uitgegeven aan GPT-4, terwijl Google's Gemini Ultra al 191 miljard dollar heeft gekost.
- De VS, Europa en China domineren de ontwikkeling van AI. In 2023 creëerden in de VS gevestigde instellingen 61 toonaangevende AI-modellen, vergeleken met 21 in de EU en 15 in China.
- Gebrek aan gestandaardiseerde verantwoordingsmetriek. Bedrijven als OpenAI, Google en Anthropic toetsen hun modellen aan hun eigen verantwoorde AI-standaarden, maar een universeel kader voor het beoordelen van grote taalmodellen (LLM's) ontbreekt.
- Generatieve AI-investeringen nemen toe. Ondanks een daling in de totale particuliere AI-investeringen, is de financiering voor generatieve AI tussen 2022 en 2023 bijna verachtvoudigd tot 25,2 miljard dollar.
- AI verhoogt de productiviteit en de kwaliteit van het werk. Studies tonen aan dat AI werknemers helpt om sneller te werken en betere resultaten te behalen, en mogelijk de vaardigheidskloof tussen laag- en hoogopgeleide werknemers overbrugt. Ongecontroleerd gebruik van AI kan echter soms de productiviteit verlagen.
- AI zorgt voor wetenschappelijke doorbraken. AI bevordert de voorspelling van eiwitstructuren, de ontdekking van materialen en andere gebieden van wetenschappelijk onderzoek.
- AI-regelgeving breidt zich snel uit. Het aantal AI-gerelateerde regels in de VS is gegroeid van één in 2016 naar 25 in 2023. De Europese AI-wet is nu ingevoerd in alle lidstaten.
- Het bewustzijn en de bezorgdheid van het publiek nemen toe. Uit een Ipsos-enquête bleek dat 66% van de respondenten denkt dat AI binnen drie tot vijf jaar een grote impact zal hebben op hun leven, tegenover 60% vorig jaar.
AI net zo goed als mensen en soms beter
In de gezondheidszorg presteert AI al beter dan mensen op het gebied van diagnostische beeldvorming, het detecteren van kankercellen en het voorspellen van ziekteprogressie met indrukwekkende precisie. Multimodale AI-modellen zoals Google's Gemini en OpenAI's GPT-4 beloven een nog grotere veelzijdigheid en verwerken tegelijkertijd tekst, beeld en geluid.
“In de loop der jaren heeft AI de menselijke basislijn overtroffen op een handvol benchmarks, zoals beeldclassificatie in 2015, begrijpend lezen in 2017, visueel redeneren in 2020 en natuurlijke taalconclusie in 2021. Vanaf 2023 zijn er nog steeds enkele taken waarbij AI er niet in slaagt om de menselijke vaardigheid te overtreffen. Dit zijn meestal complexere cognitieve taken, zoals visueel redeneren op basis van gezond verstand en wiskundige problemen oplossen op gevorderd niveau (wiskundeproblemen op wedstrijdniveau)”, aldus het rapport.
De snelle vooruitgang van AI creëert een feedback-loop: geavanceerde modellen genereren synthetische gegevens, die nog betere AI-systemen opleiden. Deze vooruitgang is vooral opmerkelijk bij beeldsegmentatie en robotica, waar het afgelopen jaar meer vooruitgang is geboekt dan in het voorgaande decennium. Generatieve AI helpt robots ook om naadloos met hun omgeving om te gaan.
De risico's van AI: nepnieuws en vooroordelen
Naarmate de mogelijkheden van AI groeien, groeien ook de risico's. Deepfake afbeeldingen zijn bijna niet van echt te onderscheiden, wat kan leiden tot de verspreiding van verkeerde informatie en manipulatie van de publieke opinie. Grote taalmodellen (LLM's) kunnen auteursrechtelijk beschermd materiaal genereren of politieke voorkeuren verspreiden - studies suggereren dat ChatGPT neigt naar de Democratische Partij in de VS en de Labour Party in het Verenigd Koninkrijk.
Dit wordt problematisch omdat het dagelijks gebruik van AI toeneemt. Uit een wereldwijd onderzoek van de Universiteit van Toronto bleek dat 63% van de respondenten bekend is met ChatGPT, waarvan de helft het wekelijks gebruikt. Het optimisme over AI is het grootst onder jongeren, hoogopgeleiden en mensen met een hoger inkomen.
De economische impact van AI
De invloed van AI op de economie is onmiskenbaar. Uit een rapport van McKinsey blijkt dat 42% van de bedrijven die AI gebruiken hun kosten hebben gereduceerd, Daarnaast heeft 59% hun omzet verhoogd. De toepassing van AI in bedrijfsonderdelen is sterk toegenomen: 55% van de organisaties gebruikt AI nu op ten minste één gebied, tegenover 20% in 2017.
De robotica-sector boekt ook vooruitgang. In 2017 waren collaboratieve robots goed voor slechts 2,8% van de industriële installaties, in 2022 zal dit zijn gestegen tot 9,9%. Installaties van dienstrobots nemen toe in bijna elke toepassingscategorie, inclusief de gezondheidszorg. Denk aan de sociale robots in de ouderen- en thuiszorg, of de schoonmaakrobots.
Algoritmische geneeskunde is gearriveerd
Kunstmatige intelligentie versnelt de wetenschappelijke en medische vooruitgang in een ongekend tempo. Sinds 2022 is AI een belangrijk hulpmiddel geworden bij wetenschappelijke ontdekkingen, met in 2023 transformatieve toepassingen zoals AlphaDev, dat algoritmisch sorteren optimaliseert, en GNoME, een platform dat een revolutie teweegbrengt bij het ontdekken van materialen. Deze innovaties laten het potentieel van AI zien om fundamentele processen in verschillende disciplines een nieuwe vorm te geven.
In de geneeskunde benadrukken systemen zoals EVEscape, dat is ontworpen om pandemieën beter te voorspellen, en AlphaMissense, dat AI-gestuurde mutatieclassificatie ondersteunt, de groeiende rol van medische algoritmen in het bevorderen van de gezondheidszorg. Het vermogen van AI om enorme datasets te verwerken en analyseren maakt voorheen onbereikbare doorbraken mogelijk.
De klinische kennis van AI heeft ook nieuwe hoogten bereikt. De prestaties op de MedQA-benchmark, een belangrijke test voor klinische expertise, zijn de afgelopen jaren enorm toegenomen. In 2023 behaalde het topmodel GPT-4 MedPrompt een baanbrekende nauwkeurigheid van 90,2% - 22,6 procentpunten hoger dan het jaar daarvoor. Sinds de introductie van de benchmark in 2019 zijn de prestaties van AI bijna verdrievoudigd, wat de snelle verfijning van deze technologieën weerspiegelt.
De wettelijke goedkeuring van AI-gestuurde medische apparaten benadrukt nog eens de toepassingen in de echte wereld. De FDA keurde 139 AI-gerelateerde medische apparaten goed in 2022, een stijging van 12,1% ten opzichte van 2021. In de afgelopen tien jaar is het aantal goedgekeurde apparaten enorm gegroeid, waarmee de rol van AI als hoeksteen van de moderne geneeskunde is verstevigd. In september 2024 had de FDA 950 apparaten gecertificeerd die gebruikmaken van AI of machine learning – ruim 45 keer meer dan in 2012.
Generatieve AI-modellen doen hun intrede in dokterspraktijken. Ze helpen gegevens te verzamelen in elektronische medische dossiers, ziekten te voorspellen en zelfs patiënten te diagnosticeren met behulp van nieuwe biomarkers. De implementatie ervan wordt echter vertraagd door regelgeving, regels voor gegevensbescherming, een gebrek aan vertrouwen, kosten en de lage AI-geletterdheid in de gezondheidszorg.
