Kunstmatige intelligentie (AI) biedt enorme kansen in de publieke gezondheidszorg en public health. Het kan ons helpen om ziekten eerder te signaleren, epidemieën beter te voorspellen en gezondheidsprogramma’s effectiever te maken. We kunnen inzoomen op de mentale veerkracht van de jeugd, op sociaaleconomische gezondheidsverschillen en op de impact van gevaarlijke stoffen in het milieu. Met AI kunnen we data inzetten op manieren die voorheen ondenkbaar waren. Maar zoals bij elke innovatie zijn er ook uitdagingen: AI in public health moet zorgvuldig worden toegepast om betrouwbaar en effectief te zijn.
Het Centre for Artificial Intelligence in Public Health Research (ZKI-PH) van het Robert Koch Instituut – het Duitse RIVM – is een voorloper op het gebied van onderzoek naar AI-toepassingen in public health. In dit centrum wordt AI bijvoorbeeld ingezet om ziekte-uitbraken te voorspellen en simuleren. Modellen voor infectieziekten, zoals COVID-19, kunnen beleidsmakers helpen om gericht maatregelen te nemen. Ook ontwikkelt men AI-methoden om de interactie tussen klimaatverandering en volksgezondheid in kaart te brengen. Digitale modellen en vroegtijdige waarschuwingssystemen kunnen gemeenschappen beter voorbereiden op klimaatgerelateerde gezondheidsrisico’s, zoals hittegolven.
Uitdagingen: investeringen en businessmodellen
AI integreren in public health vraagt om investeringen, zowel in technologie als in opleiding en samenwerking. Een uitdaging in dit veld is dat de baten van preventieve maatregelen vaak niet direct terechtkomen bij de partijen die investeren. Zo kunnen AI-systemen die ziekte-uitbraken voorkomen op lange termijn de zorgkosten verminderen, maar die besparingen vallen vaak bij andere partijen dan degenen die de initiële technologie financieren.
Om AI echt te laten floreren, moeten beleidsmakers en publieke organisaties prioriteit geven aan innovatie in public health. Samenwerkingen tussen overheden, kennisinstituten en private partijen kunnen hierin een sleutelrol spelen. Ook gezondheidsprofessionals moeten overtuigd worden van de meerwaarde van AI. Dat kan door middel van transparantie, gebruiksvriendelijke tools en het integreren van AI-toepassingen in de dagelijkse praktijk. Investeren in training en het vergroten van digitale vaardigheden binnen de publieke gezondheidszorg is daarbij essentieel.
Vertrouwen als sterke fundering
Het vertrouwen van het publiek is cruciaal voor het succes van AI in public health. Gelukkig heeft een groot deel van de Nederlandse bevolking vertrouwen in publieke gezondheidsinstanties zoals de GGD. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de hoge opkomst voor de verschillende vaccinatiecampagnes, waar professionals zoals jeugdartsen en huisartsen vaak een sleutelrol spelen vanwege hun positie als betrouwbare bron.
Toch moet dit vertrouwen actief worden onderhouden, vooral bij de introductie van nieuwe technologieën zoals AI. De toeslagenaffaire heeft Nederlanders laten zien welke impact en gevaren het gebruik van algoritmes voor publieke taken kunnen hebben. Transparantie is een kernwaarde. Mensen willen weten hoe AI werkt en hoe data wordt gebruikt. Interessant genoeg kan AI ook helpen om vertrouwen te vergroten. Zo kunnen sentimentanalyses op sociale media inzicht geven in zorgen en misverstanden, zodat communicatie effectiever wordt.
Samen bouwen
AI biedt enorme kansen om de publieke gezondheidszorg te versterken. Van het beter voorspellen van epidemieën tot het aanpakken van de gezondheidsimpact van klimaatverandering. Maar om dit potentieel te benutten moeten we investeren in onderzoek, samenwerking en vertrouwen. AI moet betrouwbaar en begrijpelijk zijn voor zowel professionals als het brede publiek. Met succesvolle voorbeelden kunnen we in Nederland stappen zetten naar een toekomst waarin AI een integraal onderdeel wordt van public health. Dit vraagt om een gezamenlijke inspanning, waarbij investeringen worden gedaan in zowel technologie als mensen.
Tijdens de aankomende ICT&health World Conference 2025, die van 28 tot en met 30 januari 2025 plaatsvindt in Maastricht, zullen de mogelijkheden van AI in zorg en public health zeker aan bod komen. Verschillende stakeholders – waaronder beleidmakers, bestuurders, mensen uit het bedrijfsleven en zorgprofessionals – zullen tijdens de conferentie bijeenkomen, waardoor meerdere perspectieven op het vertrouwen in AI uitgewisseld kunnen gaan worden.
