De geur van onze adem kan veel verklappen. Bijvoorbeeld of we de dag daarvoor knoflook gegeten hebben. Adem bevat, zo heeft recent onderzoek aangetoond, echter nog veel meer verborgen informatie. Hoogleraar Maag-, darm-, en leverziekten Peter Siersema doet momenteel onderzoek naar het inzetten van de e-Nose voor het analyseren van onze adem en de diagnose van, bijvoorbeeld, darmkanker.
Dankzij moderne technieken kunnen met behulp van de e-Nose duizenden zogenoemde vluchtige organische componenten (voc's) in adem gedetecteerd worden. De e-Nose is ook in staat om subtiele verschillen en combinaties waar te nemen, of zogezegd te 'ruiken'. Uit die waarnemingen kunnen met behulp van slimme algoritmen vervolgens profielen gedistilleerd worden waaruit blijkt, met een zekere mate van betrouwbaarheid, of de betreffende persoon al dan niet iets mankeert.
De afgelopen maanden is veel onderzoek gedaan naar de potentie van de e-Nose. Zo stelden andere onderzoekers van het Radboudumc na onderzoek dat de e-Nose op termijn mogelijk in huisartsenpraktijken gebruikt kan gaan worden voor het opsporen van Barret slokdarm, een voorloper van slokdarmkanker. Daarnaast zijn de afgelopen periode ook artikelen gepubliceerd over de toepassing van de e-Nose bij de detectie van een bacterie die maagkanker veroorzaakt en om longkanker te voorspellen.
e-Nose 'ruikt' darmkanker
Peter Siersema heeft samen met arts-promovendus Kelly van Keulen gewerkt aan het opsporen van darmkanker en voorlopers ervan (adenomen, ook wel poliepen genoemd) met behulp van de e-Nose. Theoretisch zou dat moeten kunnen. De voc's die ontstaan tijdens stofwisselingsprocessen zouden behalve in bloed of urine ook in adem aantoonbaar aanwezig kunnen zijn.
"Bij een adenoom of tumor in de darm ontstaan lokale veranderingen, zoals veranderingen in het microbioom. Ook in de tumorcellen en de cellen die de weg naar tumorvorming zijn ingeslagen, verandert de stofwisseling. Tenslotte reageert ook het lichaam als geheel op het ontstaan van zo’n tumor, denk bijvoorbeeld aan een afweerreactie om die tumorcellen aan te vallen en andere stressreacties. We denken dat een combinatie van deze drie factoren ervoor zorgt dat de samenstelling van voc’s in de adem verandert". aldus arts-promovendus Kelly van Keulen.
Aanvulling op de ontlastingtest
Momenteel wordt voor het opsporen van darmkanker, of de voorstadia daarvan, gebruik gemaakt van de ontlastingstest die iedereen tussen 55 en 75 elke twee jaar toegestuurd krijgt. Veel mensen vinden dan nogal een gedoe en daarom werkt lang niet iedereen er aan mee door ontlasting terug te sturen. Ook laat lang niet iedereen met een positieve test (bloed in ontlasting aangetroffen) een coloscopie doen. Het belangrijkste nadeel is volgens Keulen echter dat de ontlastingstest alleen bloed opspoort. "Maar niet alle darmtumoren en voorstadia ervan bloeden. En andersom kan er ook bloed in de ontlasting zitten vanwege aambeien of andere problemen die niets met darmkanker te maken hebben."
Daarom kan de e-Nose een goede aanvulling of alternatief bieden voor de bestaande test. "Er was al een eerste kleine proef gedaan door The e-Nose Company, het bedrijf dat het apparaat maakt en de analyses van de stoffen doet. Op basis van die eerste bemoedigende gegevens hebben we in het Radboudumc, Bernhoven en het Medisch Spectrum Twente een eerste onderzoek bij ruim 500 patiënten opgezet."
Onlangs zijn de positieve resultaten van die proef gepubliceerd. De sensitiviteit voor darmtumoren ligt daarbij op 95 procent en voor adenomen op 79 procent. De specificiteit respectievelijk op 64 en 59 procent. Sensitiviteit is de gevoeligheid om met een test te vinden wat je zoekt. Een sensitiviteit van 80 procent betekent dat je bijvoorbeeld gemiddeld 80 van de 100 (bijna) tumoren vindt. Specificiteit geeft aan hoe specifiek de test is. Als de test aanslaat bij 80 van de 100 tumoren, maar daarnaast ook nog bij 50 andere tests, dan is de test dus niet specifiek genoeg. Zowel sensitiviteit als specificiteit zijn erg belangrijk voor een betrouwbare test.
Meer onderzoek
"De resultaten van de eerste proef zijn goed, maar we moeten ons ook goed beseffen dat we nog in de beginfase van het onderzoek zitten. Inmiddels ben ik bezig met een onderzoek waaraan 3000 mensen meedoen. Hoe meer gegevens we verzamelen, hoe beter en betrouwbaarder de analyse en testresultaten worden. We hebben nu nog geen systeem dat meteen te gebruiken is in de praktijk, daar zijn we nog wel even mee bezig. Maar de resultaten tot dusver zijn erg hoopgevend", zo vult Keulen aan.
Volgens Sietsema kan ademanalyse op termijn heel belangrijk worden. "Wanneer je op basis van al die voc’s in de adem steeds weer nieuwe, goed afgebakende combinaties kunt maken voor verschillende ziekten, dan kun je die op termijn misschien wel combineren. Zoals je nu veel gegevens over diverse ziektes kunt halen uit een buisje bloed, zo zou je op termijn misschien in één ademanalyse meerdere aandoeningen op het spoor kunnen komen. Geen liquid biopsy, maar een breath biopsy. Dat lijkt me een heel mooi perspectief."
