In tijden van crisis is het van groot belang dat ziekenhuizen terug kunnen vallen op zorgreservisten om de continuïteit van zorg te waarborgen. Daarom is de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) dit voorjaar een samenwerking aangegaan met de Stichting Extra ZorgSamen over de Nationale Zorgreserve (NZR). Op 9 juli 2024 was er een online bijeenkomst over het inschakelen van zorgreservisten.
De Nationale Zorgreserve is opgericht aan het begin van de coronatijd naar aanleiding van oud-zorgprofessionals die aanboden om te helpen toen de zorg uit haar voegen leek te barsten. Inmiddels telt de database al 5.000 zorgreservisten. Het zijn stuk voor stuk mensen met een zorgachtergrond. Charlotte de Schepper, bestuurder van de Nationale Zorgreserve: “We beheren deze pool voor de Nederlandse zorg, voor het geval zich weer een grote crisis voordoet. Wij zorgen ervoor dat alle reservisten bevoegd en bekwaam blijven, zodat zij inzetbaar zijn. Het is echt van, voor en door de zorg.”
Hilde Dijstelbloem, voorzitter van de NVZ Bestuursadviescommissie Arbeidsmarkt en tevens voorzitter van de Raad van Bestuur van Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) vertelt. “In coronatijd hebben we in ons ziekenhuis ervaring opgedaan met de zorgreservisten. Het zijn mensen met relevante ervaring in de zorg, een groot zorghart en een goede klinische blik. Als je zorgreservisten kunt inschakelen, heb je meer handen vrij voor patiëntenzorg. Dat geeft je de ruimte om op te schalen.”
Geen inwerkperiode
Ten tijde van de coronapandemie is er testfase geweest om te onderzoeken of het inzetten van zorgreservisten werkt. Bij ZGT werkten in 2021 en 2022 een aantal maanden lang enkele zorgreservisten op de afdelingen longgeneeskunde en neurologie. Bij het inzetten van een zorgreservist is er geen inwerkperiode zoals normaal wel het geval is bij een nieuwe medewerker. Zo iemand kent de afdeling, organisatie en collega’s niet, maar wil wel graag een steentje bijdragen.
Everdien Brunsveld, unithoofd bij ZGT: “Het is echt proefondervindelijk bepalen wat iemand kan doen en wat je van elkaar kunt verwachten. In het begin was alles nog wat onduidelijk, maar in de loop van de tijd zijn de werkzaamheden, taken en bevoegdheden steeds beter beschreven en ook met elkaar uitgesproken. Door de komst van de zorgreservisten konden we de kwaliteit van zorg blijven waarborgen en de werkdruk voor de individuele medewerker wat verlagen.”
Stappenplan voor inschakeling
Voor de inzet van zorgreservisten in geval van crisis is een stappenplan ontwikkeld. Zo is het onder andere belangrijk om vast te stellen welk takenpakket het beste past, bijvoorbeeld ‘verzorging’, ‘verpleegkundige zorg’ of ‘geneeskundige zorg’. Zo weet de NZR welk opleidingsprofiel nodig is en verantwoordelijkheden de zorgreservist krijgt. Een ander nuttig hulpmiddel om snel van start te kunnen gaan, is de reservistenpas: een legitimatie voor het ziekenhuis en toegang tot het leerplatform van de NZR.
Charlotte de Schepper riep tijdens de online bijeenkomst op om de inzet van zorgreservisten op te nemen in het crisisplan van de instelling en een contactpersoon voor de NZR aan te wijzen. Op die manier kan er snel worden geschakeld op het moment dat het nodig is. Ondertussen werkt de NZR hard aan het uitbreiden van de database. Hiervoor wordt eind dit jaar een grote wervingscampagne gelanceerd op de televisie en radio en in bushokjes.
Vlinderdiensten
Een variant op de inzet van zorgreservisten vanuit de NZR zijn de zogenaamde ‘vlinderdiensten’ bij zorgaanbieder ZorgSpectrum. Hierbij worden extra mensen ingepland op plekken waar hun ondersteuning volgens zorgteams zeer gewenst is. In een wervingscampagne riep de organisatie via eigen netwerk en (onbetaalde) sociale media mensen met en zonder zorgachtergrond op om zorgprofessionals te ondersteunen vanaf 3 uur per week. Het totale logistieke (administratieve) proces van aanmelding reservist tot daadwerkelijke inzet (vlinder)dienst duurde maximaal 48 uur.
