Een internationaal consortium onder leiding van de Vrije Universiteit Amsterdam zet lichtgebaseerde technologie in om te voorspellen welke medicatie het beste aanslaat. Met dergelijke diagnostiek moet een snellere, betere en goedkopere behandeling mogelijk worden, zo schrijft het Groningse universitair ziekenhuis UMCG.
Er is 5,4 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld voor het programma ‘Licht voor beter zicht op ziekten’. De subsidie voor het internationale consortium Photonics Translational Research – Medical Photonics (MEDPHOT) komt uit het Perspectiefprogramma van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het consortium bestaat uit een mix van universiteiten, UMC’s en bedrijven.
Het onderzoek naar de effectiviteit van medicatie wordt geleid door hoogleraar Biofotonica Johannes de Boer (VU) en wordt uitgevoerd in het UMCG en het Amsterdam UMC Imaging Center. Wouter Nagengast, MDL-arts in het UMCG, zal binnen het project de ontwikkeling van nieuwe beeldtechnieken voor diagnostiek in de slokdarm, endeldarm en galwegen leiden.
Voorspellen welke medicatie aanslaat
Op radioactiviteit gebaseerde PET-scans brengen afwijkend weefsel zoals tumoren in beeld. Door echter licht te gebruiken in plaats van radioactiviteit, is het volgens de onderzoekers mogelijke tien tot honderd keer scherper af te beelden en zelfs een cluster van een paar cellen te zien. Deze scherpere afbeeldingen kunnen worden gebruikt om te voorspellen welke medicatie bij welke patiënten zullen aanslaan, zodat snellere, betere en goedkopere behandelingen mogelijk zijn.
MEDPHOT gaat een op licht gebaseerde variant ontwikkelen van een PET/CT of PET/MRI-scan die zowel moleculaire als structurele afbeeldingen maakt. Voor aandoeningen als (slok)darmkanker, longkanker, prostaatkanker, astma, en de ziekte van Alzheimer worden fluorescerende ‘vlaggetjes’ ingezet die zich binden zich aan moleculen die specifiek zijn voor de betreffende aandoening. De vlaggetjes lichten op als ze worden beschenen door een lichtbron. Om de vlaggetjes zichtbaar te maken, ontwikkelen de onderzoekers technologie om die kleine uitgezonden lichtbundels te detecteren en zo de gezochte cellen zichtbaar te maken.
“De voordelen van het gebruik van licht voor medische beeldvorming beperkt zich niet tot het halen van een hogere resolutie”, vertelt programmaleider Johannes de Boer. “Ook voorkom je hiermee stralingsschade omdat je geen radioactieve stof hoeft toe te dienen. Bovendien kun je meerdere ‘vlaggetjes’ tegelijk toedienen die verschillende kleuren hebben, terwijl je bij PET-scans slechts één vlag tegelijk kunt waarnemen.”
MEDPHOT & Perspectiefprogramma
Het consortium bestaat uit vier universiteiten (VU, UvA, UU, TU Delft) en TNO, drie academische ziekenhuizen (Amsterdam UMC, UMC Groningen, Leiden UMC) en 12 (inter)nationale bedrijven (ASML, CHDR, Dispertech, Elesta, Exometry, GlycanScan, Mauna Kea, Ninepoint Medical, Optos, Percuros, Spectradyne en Thorlabs). Het consortium wil de diagnose en behandeling verbeteren van een aantal veel voorkomende ziektes. Het LUMC kwam dit jaar al vaker in het nieuws met onderzoek naar methoden om cellen, weefsels en organen met grote precisie zichtbaar te maken.
Perspectief is een NWO-programma dat gefinancierd wordt door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Met het programma zetten wetenschappers in samenwerking met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties nieuwe onderzoekslijnen op met economische en maatschappelijke impact. In totaal gaan 75 wetenschappers werken aan onderzoek gericht op technologische innovaties binnen vijf nieuwe onderzoeksprogramma’s, die samen bijna 18 miljoen euro toegekend hebben gekregen. 57 betrokken bedrijven en organisaties investeren samen nog acht miljoen euro.
