Ongeveer tweederde van de sterfgevallen wereldwijd kan mogelijk worden vermeden door sneller ziektes te diagnosticeren, patiënten beter te monitoren en digitale behandelingen efficiënter te implementeren. Daardoor kan bovendien de kwaliteit van leven van patiënten verbeterd worden. Met andere woorden; kunnen sterftecijfers met behulp van de moderne digitale zorg omlaag?
De corona pandemie heeft elk land ter wereld met gelijke kracht getroffen. Een goed werkend epidemiologisch surveillance-systeem is een van de belangrijkste elementen voor het beheersen van de verspreiding van overdraagbare ziekten. Een dergelijk systeem zorgt voor meer inzicht in de situatie te krijgen waardoor te nemen acties beter afgestemd kunnen worden op de actuele behoeftes.
Technologie om corona in te dammen
In Singapore, met 6,5 miljoen inwoners, stond de 'COVID-19 teller' eind 2020 op meer dan 58.000 besmettingen en slechts 29 sterfgevallen. Die, in vergelijking met veel andere landen, lage besmettings- en sterftecijfers zijn niet het gevolg van medicatie of een vaccin, want die waren toen nog niet beschikbaar. Nee, Singapore heeft een effectieve nationale strategie uitgerold om de pandemie te bestrijden. Daarbij speelden e-health en nieuwe technologieën een belangrijke rol. Technologieën en een strategie die later met veel belangstelling door andere landen gekopieerd werden.
In Singapore heeft 92 procent van de bevolking de lokale coronamelder app, TraceTogether, voor het bijhouden van contacten, gedownload. In de vroege stadia van de pandemie leidde het gebrek aan betrouwbare statistieken en informatie in veel landen tot chaotische maatregelen die vaak blind, zonder gedegen onderbouwing, uitgevoerd werden.
Doordat het Europa ontbrak aan een uniform rapportagesysteem werden enkele belangrijke keerpunten en ontwikkelingen tijdens de pandemie gemist. Europa reageerde daardoor te laat op veranderingen zoals de mutaties van het coronavirus. Als er epidemiologische surveillance-systemen, gebaseerd op realtime gegevens in plaats van op informatie die met een vertraging van enkele dagen werd geleverd, geweest zouden zijn, dan had de reactie sneller en flexibeler kunnen zijn. Daarom hebben we een IT-infrastructuur nodig en samenwerking bij het delen van data.
800.000 zelfmoorden
Zelfmoordcijfers behoren tot de meest beschamende statistieken van gezondheidssystemen wereldwijd. De WHO becijferd dat 264 miljoen mensen aan een depressie leiden. Dat is echter slechts een ruwe schatting omdat psychische problemen in veel landen nog altijd een taboe-onderwerp zijn, en blijven. De prevalentie van deze ziekte wordt daardoor sterk onderschat. Daarbij speelt ook mee dat depressie moeilijk te diagnosticeren is. Veel patiënten ontkennen zelf vaak dat ze hulp nodig hebben en zijn er van overtuigd dat het probleem niet bij hen zit, maar ergens daarbuiten.
Een psychische aandoening kan niet worden opgespoord door bloedonderzoek te doen of gegevens in een elektronisch medisch dossier te analyseren. De vroege tekenen kunnen echter worden herkend tijdens een huisartsbezoek, omdat het de oorzaak van psychische problemen vaak ligt bij andere aandoeningen. Er zijn tot nu toe geen procedures of nauwkeurige gegevens over welzijn, levensstijl, stressbelasting en omgevingsfactoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van psychische aandoeningen. Monitoring van de geestelijke gezondheid, die de privacy en intimiteit van mensen niet schendt, is een noodzaak en een uitdaging. Denk aan kunstmatig intelligente systemen die spraak, slaapkwaliteit of activiteit op social media kunnen analyseren. Of de virtuele screening van grote groepen van de bevolking en de integratie van medische gegevens met sociale en omgevingsdata. Zo kan data verzameld worden waarmee, als ze goed geanalyseerd worden, subtiele aanwijzingen voor (aanstaande) psychische problemen aangetoond kunnen worden.
Aan de 800.000 zelfdodingen - meestal door psychische problemen - kunnen jaarlijks ook 500.000 sterfgevallen door drugsgebruik toegevoegd worden. In ruim twee derde van die gevallen (70%) spelen pijnstillers en verslavende opioïden een rol. Daarom is het essentieel om nieuwe methoden voor pijnbehandeling en angsttherapieën te ontwikkelen, bijvoorbeeld met behulp van virtual reality of robot-therapeuten. Hun doeltreffendheid is in veel klinische onderzoeken bevestigd.
9.600.000 sterfgevallen door kanker
Ook bij het terugdringen van het aantal sterfgevallen door kanker kan technologie een belangrijke rol spelen. Zowel op het gebied van preventie als therapiebeheer. Denk bij digitale preventie aan medische thuis-tests tot en met gepersonaliseerde gezondheid-apps voor de smartphone. Maar ook een in het systeem geïntegreerd elektronisch patiëntendossier, zodat data door een AI-systeem geanalyseerd kan worden om op basis van die analyse patiënten (door een arts) te ondersteunen bij het zorgen voor zijn of haar gezondheid. Voor een nog effectiever gebruik van technologie is het belangrijk dat de medische dossiers van elke patiënt aangevuld worden met genetische gegevens die kunnen wijzen op een verhoogd risico op het ontwikkelen van bepaalde soorten kanker. De medische dossiers van familieleden moeten aan elkaar gekoppeld worden om erfelijke ziekten (vroegtijdig) te kunnen herkennen en controleren.
E-health oplossingen kunnen ook therapieën ondersteunen, waaronder motivatie om de gezondheid bij een bepaalde aandoening onder controle te houden, jet regelmatig gebruik van medicijnen te bevorderen en mentale ondersteuning te bieden. Dit soort geïntegreerde programma's, die ook aan familieleden worden aangeboden, kunnen de ontbrekende schakels in de zorg voor kankerpatiënten opvullen.
17.900.000 doden door hartziekten
Coronaire hartziekten en beroertes zijn tegenwoordig de belangrijkste doodsoorzaken, ongeacht de economische ontwikkeling en kwaliteit van het gezondheidszorgsysteem. Nieuwe behandelingstechnologieën en positieve veranderingen in levensstijl hebben de kans op overleving van patiënten verbeterd. Desalniettemin hebben we het over het behandelen van een ziekte die meestal een lange tijd nodig heeft om zich te ontwikkelen. Een harde noot om te kraken, want het is, bijvoorbeeld, niet gemakkelijk om van de ene op de andere dag te stoppen met roken, een eetpatroon drastisch te veranderen of te gaan sporten. Iedereen heeft zijn eigen gewoonten en beperkingen die voortvloeien uit de leefomgeving. De ontwikkeling van die gewoonten komen deels ook voort uit ervaringen uit de kindertijd en directe omgeving.
Voor patiënten bij wie hart- en vaatziekten zoals hypertensie zijn vastgesteld, is telemonitoring met behulp van wearables de toekomst. Mensen uit de hoogrisicogroep moeten een persoonlijk digitaal preventieprogramma krijgen voorgeschreven. Over de risicofactoren, zoals overgewicht, overmatig alcoholgebruik, roken, onvoldoende lichaamsbeweging, hoge bloeddruk of een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed, is al veel bekend. Veel gegevens over dit onderwerp komen terecht in het elektronisch patiëntendossier om vervolgens dan ergens tussen de regels van nieuwe verslagen, ICD-9-diagnoses en medische aantekeningen te verdwijnen. Er zijn wel al geschikte gegevensanalysesystemen, maar we hebben nog geen strategie voor het gebruik ervan.
814.000 sterfgevallen door dementie
De ziekte van Alzheimer en degeneratieve hersenziekten zijn 's werelds tweede belangrijkste doodsoorzaak in landen met hoge inkomens. Wat is de reden? In landen met een hoog bruto inkomen per hoofd van de bevolking kan de gezondheidszorg goed omgaan met infectieziekten, waardoor de levensverwachting stijgt, Er zijn meer oudere mensen, en daardoor ook meer patiënten. Net zoals er geen effectieve Alzheimer-medicijnen zijn, is er ook een gebrek aan digitale therapieën. Oplossingen zoals virtual reality en digitale dagboeken kunnen echter helpen herinneringen op te slaan, en in sommige gevallen herinneringen bij een patiënt terug te halen waardoor de kwaliteit van leven verbetert.
Eurostat heeft becijferd dat in 2016 binnen de EU 1,5 miljoen mensen stierven die jonger waren dan 75 jaar. Zo'n twee derde, 1 miljoen, van die vroegtijdige sterfgevallen is vermijdbaar. Digitale zorg in combinatie met het klassieke medicijnkastje is de manier om hier verandering in aan te brengen. Een onderzoek van Deloitte en MedTech Europe stelt dat goed geïmplementeerde AI-gebaseerde oplossingen in Europese gezondheidszorgsystemen jaarlijks 380.000 tot 403.000 levens kunnen redden.
