Binnenkort verschijnt er in ICT&Health een artikel over het belang van digitaal fit zijn júist voor mensen in de zorg. Daarin leg ik de vijf pijlers van digitale fitheid uit. Één van die pijlers is PKM, persoonlijk kennis management. Dit blog, vooruitlopend op het artikel, komt voort uit mijn recente bezoek aan de allereerste Europese PKM summit, in Utrecht.
Laat ik bij het begin beginnen, waar komt bij mij persoonlijk nou die belangstelling voor PKM vandaan? Want die motivatie is geheel vanuit de dagelijkse praktijk afkomstig. De ontwikkeling beschrijf ik allereerst vanuit mijn persoonlijke ervaring, maar er valt ook in breder verband iets over te zeggen.
Grijpklare informatie
Al tijdens mijn studie was ik verrukt door al die kennis die ik opdeed (en geschokt door het feit dat hoe meer je weet, hoe meer je snapt dat je nog zo veel niet weet, maar dat is een ander verhaal). Boekjes vol schreef ik, met slimme schemaatjes, fijne feitjes en handige houvasten. Tijdens mijn coschappen zaten ze grijpklaar in de zakken van mijn witte jas (oh, wat had ik graag gewild dat de PDA een paar jaar eerder uitgevonden was!).
Maar naarmate de genoteerde kennis groeide, groeide ook het belang van een goede zoekstrategie. Met de komst van computers, PDA’s en later smartphones werd de kennis meer in bestanden genoteerd en die werden weer in mapjes gestopt. Word-documenten, PDF’s, dat was het meest gebruikte bestandsformaat.
Ik experimenteerde ook wel met mindmaps. Toen ik later Evernote ontdekte, was dat voor mij een enorme vooruitgang op het vlak van het terugvinden van informatie, vaak nog steeds in combinatie met mindmapping. En dat is het 10-15 jaar gebleven.
Terug naar de basis voor PKM
De laatste jaren zie je een nieuwe ontwikkeling. Die ontwikkeling is deels een verbetering van hoe we met informatie om kunnen gaan, deels is het een noodzaak om met de alsmaar uitdijende hoeveelheid informatie ook góed om te kunnen blijven gaan. We zien een ontwikkeling terug naar de basis: de gedachte zelf. Los van het bestand, los van de map.
De gedachte wordt weer de basiseenheid van informatie. Die gedachtes groeien uit tot notities. Die notities organiseren we vervolgens, alleen niet in bestanden en mappen, maar in een onderling gelinkt spinnenweb. Waardoor je informatie flexibel wordt, vloeibaar, organiseerbaar, reorganiseerbaar en vooral: bruikbaar en vindbaar!
Programma’s als Logseq, Workflowy, Roam Research, Notion en Obsidian pakken deze basisgedachte op. Resultaat voor mij, als kenniswerker in de zorg: Allerlei nuttige informatie vind ik nu weer snel terug. Ik kan er creatiever mee werken. Mijn werk wordt er beter door. Een zegen!
Toename informatie
Hetzelfde geldt op praktijkniveau. De hoeveelheid informatie die een praktijk (of een afdeling, vul het maar in) te verwerken krijgt, is ook ieder jaar alleen maar toegenomen. Ook daar zijn we gaan werken met Evernote, zodat de informatie ook vindbaar werd.
Organisaties maken inmiddels soms ook al de stap naar de eerdergenoemde programma’s. Of dat ook al voor mijn eigen praktijk mogelijk gaat worden? Op dit moment is het nog een stap te ver, maar dat het er gaat komen, is voor mij wel een zekerheid.
Omgang met patiëntendata
Een bijna parallelle ontwikkeling zie ik in hoe we met onze patiëntendata omgaan. Ik ben ooit nog begonnen met die kartonnen kaarten waar alles op werd geschreven. De ultieme informatie-silo dus. Dat werd later een HIS. Nog wat later werd er gecommuniceerd, brieven, van de ene doos vol elektronica naar de andere. Heel geleidelijk wordt dat wat beter, maar de nadruk ligt nog meer op ‘wat’ dan ‘beter’.
Uiteindelijk zullen we hier ook anders om moeten gaan met informatie. Feiten die we vastleggen moeten eigenlijk terechtkomen in een spinnenweb van onderling gerelateerde kennis over de patiënt. Ook deze feiten moeten loskomen van de bestanden en de mappen waar we nu in denken.
PKM Summit
Maar nu ben ik afgedwaald van het begin: Persoonlijk Kennis Management. Hoewel de parallel duidelijk is. We gaan ánders om met informatie. En dat is niet alleen goed, dat is ook nog eens heel leuk, spannend en opwindend. Volgend jaar in maart is het tweede Europese PKM summit. Ik heb mijn kaartje al binnen, wie ga ik daar nog meer zien uit de zorg?
Lees de column van Bart Timmers over digitale fitheid in ICT&health 2, die op 12 april verschijnt.
