Op dinsdag 11 april 2023 werd de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) in de Eerste Kamer behandeld. De Eerste Kamer kan uiteindelijk nog alleen ‘ja’ of ‘nee’ tegen de wet zeggen en stemt dinsdag 18 april over het wetsvoorstel en de ingediende motie van senator Gerkens (SP), die de regering vraagt om zorgaanbieders van afdoende ondersteuning te voorzien voor de uitwisseling van medische gegevens via decentrale infrastructurele voorzieningen.
Van wetsvoorstel naar wet is een heel traject. Op 30 april 2021 werd het wetsvoorstel voor elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) ingediend bij de Tweede Kamer. De Wegiz is gericht op het bereiken van volledige interoperabiliteit bij het elektronisch uitwisselen van gegevens tussen zorgverleners en maakt het mogelijk om voor bij Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) aangewezen gegevensuitwisselingen te bepalen hoe gegevens uitgewisseld moeten worden. Door het verplicht stellen van het elektronisch uitwisselen van gegevens, kan uitwisseling onafhankelijk van een specifieke elektronische infrastructuur plaatsvinden.
Op 18 april 2023 beslist Eerste Kamer
De Wegiz werd in september 2022 unaniem door de Tweede Kamer aangenomen. Daarna was het de beurt aan de Eerste Kamer die 15 november 2022 een technische briefing kreeg en op 29 november een voorbereidend onderzoek deed. En nu komt echt de allerlaatste fase in zicht en zal de Eerste Kamer zich op 18 april 2023 definitief uitspreken en waarschijnlijk ‘ja’ zeggen. De sector én de overheid zullen daar dan blij mee zijn, want beide partijen streven naar een optimale
data-interoperabiliteit.
Tijdens het debat in de Eerste Kamer wezen woordvoerders erop dat de meeste patiënten denken dat de elektronische uitwisseling van gegevens allang geregeld is. Zij vroegen de minister om het proces waar mogelijk te versnellen. Senator Van der Voort (D66) sprak tijdens het debat mede namens de fracties van CDA, GroenLinks en PvdA. Hij stelde, net als veel andere senatoren, dat de wet eerder te laat dan te vroeg komt. Er werd sowieso meerdere malen aan Kuipers gevraagd om flink tempo te maken, maar tegelijk om voorzichtig te blijven in verband met het waarborgen van de privacy van patiënten
Eerste Kamer praat over opt out
Een belangrijk thema in het debat in de Eerste Kamer was de vraag of het geplande opt in systeem niet moet worden omgezet in een opt out regeling, terwijl dat officieel geen thema is in de Wegiz. Aan de andere kant raakt die vraag natuurlijk wel heel duidelijk aan de wet. Op dit moment gaat de minister trouwens officieel uit van een opt-in regeling, waarbij elke patiënt toestemming moet geven voor het delen van zijn of haar digitale gegevens.
Maar er zijn maatschappelijk en in de politiek steeds meer voorstanders van een opt out-regeling, waarbij het delen van digitale medische gegeven, onder voorwaarden, is toegestaan behalve als een patiënt aangeeft dit níet te willen. De kans dat er een opt out-regeling komt groeit, maar, en daarover ging ook een deel van de discussie in de Eerste Kamer, is natuurlijk wel privacygevoeliger dan een opt-in.
Meerjarenagenda Wegiz
In de Eerste Kamer wordt breed geaccepteerd dat de wet de regierol voor de minister bevestigt en dat dit in de meerjarenagenda goed tot uiting komt. Het heersende gevoel rond de Wegiz is in de Eerste Kamer positief. Senator Keunen (VVD) stelt bijvoorbeeld dat het cruciaal is dat zorgverleners beschikken over alle actuele en niet-actuele gegevens van hun patiënten. “Met dit wetsvoorstel wordt onder andere het medicijngebruik van patiënten toegankelijker voor alle zorgverleners en wordt tijdrovende zorgoverdracht geëlimineerd.”
Senator Gerkens (SP) die mede namens de PvdD sprak, stelde belangrijke vragen over de opslag van de patiëntgegevens. “De uitwisseling moet zorgvuldig worden geregeld.” Ze pleitte expliciet voor decentrale systemen en het onmogelijk maken van centrale systemen. Volgens Gerkens moet de politiek niet alleen de kaders bepalen, maar ook eerder aangeven waar de grenzen liggen. Omtrent dit thema heeft ze ook een motie ingediend die op 18 april 2023 wordt meegenomen bij de definitieve stemming over de Wegiz in de Eerste Kamer.
Standaardisatie taal en techniek
Minister Kuipers van VWS vertelde in de Eerste Kamer dat het in ieders belang is dat er op het juiste moment toegang is tot goede zorg. Om die te kunnen verlenen moeten zorgverleners beschikken over actuele gegevens. Brede elektronische gegevensuitwisseling bleef de afgelopen jaren achter. “Dit wetsvoorstel is een goede stap om samen een succes te maken van gegevensuitwisseling in de zorg, zowel in het belang van patiënten als van zorgverleners”, aldus Kuipers.
De minister belooft om hard te blijven inzetten op standaardisatie van taal en techniek. Verder wil hij bij het beheer van de gegevens dat decentrale en centrale informatie worden verbonden. “Maar de data moeten decentraal bij de bron blijven, maar dan wel mét een landelijk dekkend netwerk.” Kuipers benadrukt tot slot dat de Wegiz alleen gaat over hóe gegevens moeten worden uitgewisseld en dat de wet dus niet gaat over de keuze voor een opt-in of opt out regeling.
“Op grond van dit wetsvoorstel kan dus geen verplichting tot het uitwisselen van gegevens worden opgelegd aan zorgverleners. De verplichting in dit wetsvoorstel gaat alleen over de vraag hoe de uitwisseling van gegevens plaats moet vinden, namelijk op elektronische wijze.” Het volledige slotdebat over Wegiz in de Eerste Kamer vindt u hier.
